english version

19-03-2023

03-11-2018

wersja polska

Zbigniew Ireneusz Wajszczuk (0062) – Siedlce


Dyplom - 1938 - "Państwowa Szkoła Techniczna w Wilnie im. Marszałka J. Piłsudskiego"
Zmobilizowany – 1939 - 6 Batalion Saperów / 6th Sapper Battalion, Brześć
Atak niemiecki na Polskę – 1.IX.1939
Atak ZSRR na Polskę – 17.IX.1939
Niewola sowiecka - 18.IX.1939, Tarnopol
5.X.1939
Szepietówka pod-obóz
„Amnestia” – zwolniony - 2.X.1941
Armia Gen W. Andersa stacja Tockoje?

Plan mobilizacyjny  „W” https://pl.wikipedia.org/wiki/Plan_mobilizacyjny_%E2%80%9EW%E2%80%9D

Mapa rozmieszczenia oddziałów Wojska Polskiego we wrześniu 1939 roku – tylko nieliczne były rozmieszczone przy wschodniej granicy.


 


http://www.1939.pl/organizacja/wosjko-polskie/mapa-rozmieszczenia-wojsk-1939.html
 

Tłumaczenie rosyjskiego dokumentu – kopia z Centralnego Archiwum Wojskowego w Rembertowie  https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/0062zbigniew/caw.htm

6 Batalion Saperów (II RP) https://pl.wikipedia.org/wiki/6_Batalion_Saperów_(II_RP)

6 Batalion Saperów (6 bsap) – oddział saperów Wojska Polskiego II RP.

Batalion (pułk) był jednostką wojskową istniejącą w okresie pokoju i spełniającą zadania mobilizacyjne wobec oddziałów i pododdziałów saperów. Spełniał również zadania organizacyjne i szkoleniowe. Stacjonował w Brześciu. W 1939, po zmobilizowaniu jednostek przewidzianych planem mobilizacyjnym, został rozwiązany.

Formowanie i zmiany organizacyjne - Zgodnie z wytycznymi Ministra Spraw Wojskowych z dnia 18 lutego 1929 roku[2][3] do końca 1929 roku 6 pułk saperów został zlikwidowany, a w jego miejsce jako 6 batalion saperów z miejscem postoju w Brześciu, wszedł 9 pułk saperów, który został podporządkowany dowódcy 2 Brygady Saperów.
Ostateczną organizację wojsk saperskich na stopie pokojowej wprowadzono 8 listopada 1929 roku, gdzie zatwierdzono przeformowanie 9 pułku saperów w 6 batalion saperów[4].
Wiosną 1935 roku batalion wydzielił ze swego składu jedną kompanię, na bazie której zorganizowana została 20 kompania saperów.

Mobilizacja w batalionie - 6 batalion saperów był jednostką mobilizującą i w 1939 zmobilizował:

w alarmie:

• batalion saperów dla 9 Dywizji Piechoty,
• batalion saperów dla 30 Dywizji Piechoty,
• 3 rezerwowe kompanie saperów,
• park i 2 plutony parkowe saperów,
• kolumnę pontonową typ II,
• Szefostwo Fortyfikacji „Brześć n/Bugiem”
• 2 Dowództwa Grup Fortyfikacyjnych

w I rzucie mobilizacji powszechnej: (...)
w II rzucie mobilizacji powszechnej: (...)

5 Batalion Saperów (5 bsap) - oddział saperów Wojska Polskiego II RP. Batalion (pułk) był jednostką wojskową istniejącą w okresie pokoju i spełniającą zadania mobilizacyjne wobec oddziałów i pododdziałów saperów. Spełniał również zadania organizacyjne i szkoleniowe. Stacjonował w Krakowie. W 1939, po zmobilizowaniu jednostek przewidzianych planem mobilizacyjnym, został rozwiązany. https://pl.wikipedia.org/wiki/5_Batalion_Saper%C3%B3w_(II_RP)#Działania_pułku/batalionu_w_okresie_pokoju

 

6 Batalion Saperów (1939) - https://pl.wikipedia.org/wiki/6_Batalion_Saperów_(1939)

6 Batalion Saperów ( 6 bsap) – pododdział saperów Wojska Polskiego II RP z okresu kampanii wrześniowej. Batalion nie występował w pokojowej organizacji wojska. 3 lipca 1939 roku[1] 5 batalion saperów sformował w alarmie batalion saperów dla 6 Dywizji Piechoty[2]. 6 baon saperów o składzie: dowództwo baonu, dwie kompanie liniowe po 4 plutony, jedna kompania zmotoryzowana, pluton minerski i pluton transportowy oraz kolumna saperska. W czerwcu 1939 6 bsap udał się na Śląsk w celu wykonania prac saperskich. 25 sierpnia batalion osiągnął gotowość bojową i transportem kolejowym przeniósł się na Śląsk.


Obozy jenieckie w Szepetówce w 1939 r.


Obozy NKWD dla jeńców polskich – 1939

https://pl.wikipedia.org/wiki/Obozy_NKWD_dla_je%C5%84c%C3%B3w_polskich - miejsca masowego odosobnienia trzech grup jeńców polskich w niewoli radzieckiej. Nie są tu wymienione inne miejsca odosobnienia polskich jeńców w ZSRR, takie jak więzienia Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy – gdzie zgromadzono oddzielnie aresztowanych polskich oficerów w liczbie około tysiąca osób, czy więzienie NKWD na Łubiance w Moskwie.

Podane obozy zostały podzielone na potrzeby tego hasła na obozy jenieckie właściwe, w których władze radzieckie w zasadzie przestrzegały warunku konwencji o jeńcach i nie zmuszały ich do pracy niewolniczej, oraz na obozy jenieckie pracy, w których jeńcy wykonywali roboty przymusowe. Dla miejsc przetrzymywania pierwszej grupy jeńców użyto znanego z historiografii podziału na obozy specjalne i rozdzielcze, a dla drugiej grupy wprowadzono rozróżnienie na obozy przejściowe i poamnestyjne. (...)

Najbardziej znanymi obozami jenieckimi pracy były:

  1. Obóz rówieński (od grudnia 1939 r. zwany lwowskim) – system około 20 punktów obozowych rozlokowanych wzdłuż budowanej w morderczym tempie drogi strategicznej Nowogród Wołyński (Nowograd Wołyńskij) – Lwów przez Równe (Rowno), Dubno i Brody; komendant: Iwan Fediukow; skierowano tu 15 500 osób, z czego w grudniu 1939 r. Polaków było 14.211, w tym 12.482 szeregowców i 1364 podoficerów

  2. obozy na potrzeby kopalń żelaza i wapienia ze zjednoczenia „Nikopol-Marganiec” na Ukrainie podległego Ludowemu Komisariatowi Metalurgii Żelaza; planowano tu skierowanie tu 8500 Polaków, a ostatecznie osadzono około 10 300 osób:

    • obóz krzyworoski (Krzywy Róg w obwodzie dniepropietrowskim, Ukraina); około 6800 jeńców;

    • obóz jeleno-karakubski; około 1900 jeńców;

    • obóz zaporoski (Zaporoże, Ukraina); około 1600 jeńców. (...)
       

Obozy jenieckie pracy przymusowej.

Obóz lwowski (do grudnia 1939 r. zwany rówieńskim) – wykorzystywany w dalszym ciągu do forsownej budowy drogi strategicznej Nowogród Wołyński – Lwów, po 22 czerwca 1941 r. ewakuowano do obozu starobielskiego około 14 tysięcy osób (w tym około 11 tysięcy Polaków) – ofiary ewakuacji szacuje się na około 1900 osób (zidentyfikowanych przez Ośrodek „KARTA” – 1328 https://en.wikipedia.org/wiki/KARTA_Center).

 


Równe POW forced labour camp /NKWD construction #1/ Mapa z publikacji: GŁOWACKI, ALBIN - Z badań nad dziejami jenieckiego obozu pracy NKWD w Równem (1939-1941). Przegląd Historyczny 84/3, 307—318, 1993. Mapa, powyżej, na stronie 309.  https://docplayer.pl/64353183-Z-badan-nad-dziejami-jenieckiego-obozu-pracy-nkwd-w-rownem.html “Tragiczne losy jeńców polskich w ZSRR podczas drugiej wojny światowej...,”
 

Szepetówka/Szepietówka - https://pl.wikipedia.org/wiki/Szepet%C3%B3wka

1594 pierwsza wzmianka o Szepetówce, 1873 wybudowano stację kolei żelaznej.

We wrześniu 1939 roku sowieci założyli tu jeden z obozów zbiorczych dla polskich jeńców wojennych wziętych do niewoli po klęsce Wojska Polskiego; stąd między innymi, wysyłało NKWD jeńców do miejsc kaźni.

W 1959 liczyło 31 898 mieszkańców[2]. W 1989 liczyło 50 876 mieszkańców[3].W 2013 liczyło 43 375 mieszkańców[4].

Polacy w Szepetówce - Czystki i wywózki z lat trzydziestych XX w. znacznie zmniejszyły udział Polaków w ogólnej liczbie mieszkańców. Zgodnie ze spisem z 2001 r. w Szepetówce jest oficjalnie nieco ponad 2 tys. Polaków, czyli 5% ogółu ludności. Według badań przeprowadzonych przez Związek Polaków na Ukrainie, Polaków w mieście i rejonie żyje prawie 10 tys., czyli blisko 25%. Świadczy o tym choćby liczba członków Związku Polaków na Ukrainie sięgająca 1 tys. osób. W 2008 r. w jednej z ukraińskich szkół powstały polskie klasy, a później w sześciu innych. Łącznie różnymi formami nauczania w języku polskim objętych jest około 800 dzieci. Obecnie trwa budowa polskiej szkoły przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” (będzie to szósta szkoła polska na Ukrainie)[5].


Szepetówka na rysunku Napoleona Ordy


Ulica miasta


“Parowóz-pomnik 9P-6108, przed Muzeum Nikołaja Ostrowskiego. Ostrowski był autorem słynnej książki realizmu socjalistycznego “Jak hartowała się stal (How the Steel Was Tempered).


Parowóz-pomnik 9P-610


Park w Szepietówce


Kościół Narodzenia/Church of Nativity in Shepetivka


Stacja kolejowa - By Andrey_76 - Залізничний вокзал станції Шепетівка - 6 / 7 – Wikimapia, CC BY-SA 3.0
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=49881578

Kamieniołomy
https://www.google.com/search?source=hp&ei=ZV3fW--7JY-JjwTftb_QBg&q=kamieniolomy+na+Ukrainie&btnK=Google+Search&oq=kamieniolomy+na+Ukrainie&gs_l=psy-ab.3..0i22i30.986720.1011095..1016084...4.0..0.343.2714.29j1j1j1......0....1..gws-wiz.....0..0j0i10j0i30j0i13j0i13i30j0i8i13i30.49DVKpL-5dI

W swoich wspomnieniach z niewoli sowieckiej, którymi się dzielił ze swoją najbliższą rodziną, Zbyszek opowiadał o początkowym krótkim pobycie w obozie jenieckim (rozdzielczym?) w Szepietówce, gdzie prawdopodobnie został przydzielony do jenieckiego obozu pracy przymusowej grupy rówieńsko-lwowskiej, do pracy przy budowie drogi. Wspominał również o pracy w kamieniołomach - nie wiemy dokładnie, gdzie, jak również, gdzie był później więziony, przed zwolnieniem do Armii Andersa.

Po ukończeniu w 1938 roku, krótko przed wybuchem wojny, Państwowej Szkoły Technicznej w Wilnie na wydziale Budowy Dróg, prawdopodobnie został powołany do wojska w stopniu podoficera, jako wykwalifikowany saper, ale po wzięciu do niewoli został zarejestrowany, jako szeregowiec.

Ostatnio natrafiliśmy w Internecie na informacje na temat kamieniołomów w tej części Ukrainy. Jest to opis wakacyjnych praktyk, wraz z mapką: „Praktyka terenowa UKRAINA 2004” studentów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie - http://www.geol.agh.edu.pl/~zzss/praktyka2004.htm.

Mapka (poniżej) wylicza w tamtym czasie (2004) kilka kamieniołomów, zróżnicowanych według rodzaju wydobywanych materiałów kamiennych. Ich lokalizacja jest w okolicach budowanej w latach 1939 -1941 strategicznej szosy, ale nadal nie wiemy dokładnie, które z nich były wówczas czynne i dostarczały materiału do budowy i gdzie dokładnie pracowali polscy jeńcy?


Jeden z kamieniołomów w okolicy Równego – (zdjęcie ze strony AGH)

Tockoje (Totskoye) - https://pl.wikipedia.org/wiki/Tockoje

Tockoje – wieś w Rosji, w obwodzie orenburskim, nad Samarą (l. dopływ Wołgi). Kilka kilometrów dalej znajduje się nieco większe osiedle typu miejskiego Tockoje Drugie (Tockoje Wtaroje) i Poligon Tockoje.

W czasie II wojny światowej (wrzesień 1941- styczeń 1942) rejon formowania 6 Dywizji Piechoty Armii Polskiej na Wschodzie, której dowódcą został gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz. Znajduje się tam pomnik ku czci żołnierzy polskich.

W 1954 roku, na poligonie w Tockoje przeprowadzano sowieckie testy atomowe. W Tockoje znajduje sie rowniez baza lotnicza.

Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941–1942) - https://pl.wikipedia.org/wiki/Polskie_Siły_Zbrojne_w_ZSRR_(1941–1942)

Byli więźniowie łagrów zgłaszający się do służby wojskowej w Armii Polskiej w ZSRR

1941 Polskie Siły Zbrojne w ZSRR – potoczna nazwa: Armia Andersa (utworzona od nazwiska dowódcy – generała dywizji Władysława Andersa) – oddziały Wojska Polskiego podporządkowane legalnemu rządowi RP na emigracji, utworzone po wybuchu wojny III Rzeszy z ZSRR, zawarciu układu Sikorski-Majski i tzw. amnestii dla obywateli polskich z Rzeczypospolitej: zesłanych, uwięzionych w więzieniach śledczych NKWD i deportowanych do obozów koncentracyjnych Gułagu.

11 sierpnia 1941 roku Naczelny Wódz powierzył dowodzenie armią gen. dyw. Władysławowi Andersowi, przetrzymywanemu w więzieniu NKWD na Łubiance[1].

14 sierpnia 1941 roku podpisano umowę wojskową, która dała podstawę do rozpoczęcia formowania Armii Polskiej w ZSRR.

 


Korpusy Polskie - II Wojna Światowa - podległe "Rządowi w Londynie"


https://pl.wikipedia.org/wiki/Korpusy_polskie
https://pl.wikipedia.org/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa


Działania wojenne w Europie (1940)


Polski Korpus Ekspedycyjny w Syrii


https://pl.wikipedia.org/wiki/Polski_Korpus_Ekspedycyjny_w_Syrii - 24 maja 1940 roku generał dywizji Władysław Sikorski postanowił utworzyć Polski Korpus Ekspedycyjny w Syrii i określił jego wstępne Ordre de Bataille. Naczelny Wódz powierzył „zwierzchnie kierownictwo nad organizacją” korpusu generałowi broni Kazimierzowi Sosnkowskiemu, który jednocześnie miał objąć funkcję ambasadora RP w Ankarze. (...)

Kapitulacja Francji 22 czerwca 1940 roku zniweczyła projekt organizacji Polskiego Korpusu Ekspedycyjnego w Syrii.

Decyzja o organizacji korpusu została podjęta w drugim tygodniu kampanii francuskiej. W nocy z 27 na 28 maja 1940 roku Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich rozpoczęła swój udział w bitwie o Narwik, natomiast Brygada Strzelców Karpackich, formowana na terytorium Syrii, zdołała osiągnąć dopiero 39,5% stanu etatowego[2]. W myśl projektu, Brygada Podhalańska „za zgodą Naczelnego Dowództwa wojsk sprzymierzonych [miała być] przetransportowana do Syrii, gdy tylko sytuacja polityczna i organizacyjna na to pozwoli”. (...)

I Korpus Polski (PSZ) - https://pl.wikipedia.org/wiki/I_Korpus_Polski_(PSZ)

I Korpus (I KP, ang. I Polish Corps) – wyższy związek taktyczny Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach 1940-1947.

28 września 1940 roku Naczelny Wódz, gen. broni Władysław Sikorski wydał rozkaz o sformowaniu I Korpusu. Po uzupełnieniu stanu osobowego rekrutami przybyłymi z ZSRR, wspólnie z War Office ustalono nową organizację korpusu (od 1942 I Korpusu Pancerno-Motorowego), w skład którego weszły: 1 Dywizja Pancerna, 1 Samodzielna Brygada Strzelców oraz związki wojsk pomocniczych i służb korpuśnych. Poza PKP pozostała 1 SBS.

W walkach na froncie zachodnim udział wzięły 1 DPanc i 1 SBS. Po przekazaniu tych jednostek pod dowództwo brytyjskie w ramach PKP rozpoczęto tworzenie nowych jednostek, głównie z Polaków wcielonych przymusowo do Wehrmachtu (zwłaszcza Ślązaków oraz mieszkańców ziem przyłączonych do Rzeszy), którzy dostali się do niewoli alianckiej.

Utworzono dwie nowe wielkie jednostki: 4 Dywizję Piechoty i 16 Samodzielną Brygadę Pancerną, a także wojska i służby pomocnicze, które nie wzięły już udziału w walkach frontowych.

Po zakończeniu wojny część żołnierzy PKP wróciła do kraju, większość znalazła się w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia i pozostała na emigracji.


Armia Polska na Wschodzie


https://pl.wikipedia.org/wiki/Armia_Polska_na_Wschodzie
związek operacyjny Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach 1942–1947.

Armia Polska na Wschodzie została utworzona na podstawie rozkazu Naczelnego Wodza PSZ, gen. broni Władysława Sikorskiego z 12 września 1942, w Iraku, Iranie i Palestynie z połączenia Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie i Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR.

Tym samym rozkazem anulowano nazwy: Polskie Siły Zbrojne w ZSRR, Dowództwo Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie i II Korpus Strzelców oraz wyznaczono obsadę personalną dowództwa armii.

2 Korpus Polski (PSZ) - https://pl.wikipedia.org/wiki/2_Korpus_Polski_(PSZ)
 

2 Korpus Polski (2 KP) – wyższy związek taktyczny Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, w latach 1943–1947. W grudniu 1943 przetransportowany do Włoch. Będąc w składzie brytyjskiej 8 Armii, uczestniczył w kampanii włoskiej. W maju 1944 zdobywał Linię Gustawa zdobywając Monte Cassino, następnie na Linii Hitlera (Piedimonte). W lipcu 1944 na wybrzeżu Morza Adriatyckiego wyzwolił Ankonę, sierpień-wrzesień przełamał linię Gotów, w październiku walczył w Apeninach. W kwietniu 1945 brał udział w bitwie o Bolonię. Po wojnie pozostał we Włoszech w składzie wojsk okupacyjnych. W 1946 przetransportowany został do Wielkiej Brytanii. Większość żołnierzy pozostała na emigracji i wstąpiła do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia[a]. W 1947 korpus rozwiązano.

Utworzony 21 lipca 1943[2] z dowództwa i jednostek Armii Polskiej na Wschodzie na podstawie rozkazu i wytycznych Naczelnego Wodza, generała broni Władysława Sikorskiego z 16 i 29 czerwca 1943, w północnym Iraku, w rejonie Kirkuku i Ałtun Kapon. Dowództwo Armii w Polu przemianowano na dowództwo 2 Korpusu Polskiego[3]. W sierpniu i wrześniu 1943 korpus przegrupowano do południowej Palestyny (...)

Pewnym problemem były masowe dezercje żołnierzy polskich wyznania mojżeszowego. W okresie od września 1941 do maja 1944 zdezerterowało 2972 żołnierzy – Żydów[2].
 


Szlak żołnierzy 2 korpusu polskiego



http://www.polskicmentarzbolonia.pl/pl/szlak-2-korpusu-polskiego.html

1939/40 (green): Wstecz/Back Rumunia, Węgry Wstecz/Back 1. Homs (Syria), Wstecz/Back 2. Palestyna, Wstecz/Back 3. Tobruk, Wstecz/Back 4. Ain El-Ghazala, 5. Wstecz/Back Egypt, 6. Wstecz/Back Palestyna,

XII 1943 R. – IV 1944 R. Wstecz/Back (6) Tarent, Wstecz/Back (7.) Monte Cassino, Wstecz/Back (8.) Ankona, Wstecz/Back (9.) Bolonia

1939 – 1941 (red): Wstecz/Back JEŃCY, GULAG Wstecz/Back 1. Buzułuk, 15 I – 25 II 1942 Wstecz/Back 2. Azja Środkowa, Wstecz/Back 3. Krasnowodsk, Wstecz/Back 4. Irak, Wstecz/Back 5. Syria i Palestyna,

XII 1943 R. – IV 1944 R. Wstecz/Back 6. Tarent, Wstecz/Back 7. Monte Cassino, Wstecz/Back 8. Ankona, Wstecz/Back 9. Bolonia


Wojenna tułaczka Zbyszka



UWAGA: statkiem przez Morze Kaspijskie i z Egiptu do Taranto we Włoszech

Zbigniew Ireneusz Wajszczuk, „Zbyszek” (0062), https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/0062zbigniew.htm - spotkał się w Iraku (w okolicach Kirkuku) ze swoim stryjem Zenobiuszem Wajszczukiem, „Zonek” (0096) - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/0096zenobiusz.htm. Obaj należeli do tego samego 2 Korpusu, w Iraku, ale dotarli tam inną drogą i w innym czasie – Zenobiusz wcześniej, przez obozy przejściowe na Węgrzech, Chorwację, Serbię i Turcję, a Zbyszek z jenieckich obozów pracy w okolicy Równego, z Armią Andersa przez Buzułuk i Krasnowodsk (zobacz powyżej).


Niemieckie linie obronne we Włoszech


https://www.google.com/search?source=hp&ei=vskAXLziEpKQtQW60J4Q&q=szlak+korpusu+pl&btnK=Google+Search&oq=szlak+korpusu+pl&gs_l=psy-ab.3...1898.8584..12048...0.0..0.239.1880.7j9j1......0....1..gws-wiz.....0..0j0i131j0i10j0i22i30j0i19.zLRbld3Xik4

https://pl.wikipedia.org/wiki/Korpusy_polskie#Polskie_Siły_Zbrojne_na_Zachodzie


Przygotowali: Waldemar J Wajszczuk & Paweł Stefaniuk 2023
e-mail: drzewo.rodziny.wajszczuk@gmail.com