Rozpoznane Gniazda – „Podlaskie” i Zamojskie
TRZEBIESZÓW (położony w dawnej „Ziemi Łukowskiej”, na
północno-wschodnich terenach Polski), jest obecnie uważany za jedno z dwu
głównych (pierwotnych?) gniazd/siedzib Wajszczuków. Dowody obecności tam
Wajszczuków sięgają wstecz do początków XVII wieku. Drugie gniazdo
znajduje się w Sitańcu i Wysokiem, w bezpośrednim sąsiedztwie
Zamościa. Tam, obecność Wajszczuków udało się wykryć tylko od początku
XVIII wieku. Nadal nie wiemy, skąd przybyli w te dwie odległe od
siebie okolice i gdzie znajduje się ich „pra-gniazdo”?
Na początku naszych badań, ok. 2000 roku, po rozpoznaniu
istnienia dwu głównych gałęzi rodu Wajszczuków, nazwaliśmy je gałęziami:
„Podlaską” i „Zamojską”. W nazewnictwie i administracyjnie, „Ziemia
zamojska” pozostała nadal ziemią zamojską, natomiast Trzebieszów i
historyczna „Ziemia Łukowska”, leżąca na pograniczu dawnej Litwy i Korony,
przechodziła zmiany nazewnictwa i przynależności administracyjnej. W
okresie naszych wczesnych badań, tereny te były jeszcze włączone do
„Podlasia” – dlatego tą gałąź Rodziny nazwalismy „Podlaską”. Po ostatnich
zmianach administracyjnych, granice Podlasia „przesunęły” się na północny
wschód. Trzebieszów pozostał w dawnej „Ziemi Lukowskiej” - (nazwa obecnie
praktycznie nie używana) - na pograniczu, ale poza historycznym
Mazowszem. Administracyjnie, wraz z pobliskim Łukowem, należy on obecnie
do woj. Lubelskiego. Siedlce (moje rodzinne miasto), położone na północ od
Łukowa, to obecnie woj. Mazowieckie. Dawniej, tereny te należały, wraz z
„Ziemią Łukowską”, do Małopolski. Komplikując dalej sprawę, wg. opisu w
Wikipedii: „Siedlce leżą na Wysoczyźnie Siedleckiej, która geograficznie
jest częścią Niziny Południowopodlaskiej”. Wobec powyżej przedstawionego
„zamieszania” i płynności w nazewnictwie, zdecydowaliśmy się utrzymać na
naszym Drzewie nazwę „Gałąź Podlaska”.
Wieloletnie badania archiwalne nie dały odpowiedzi,
skąd Wajszczukowie (lub to nazwisko) przybyli do Trzebieszowa. Jest to
tzw. „wieś królewska”. Pojawiają się przypuszczenia, że być może którys z
królów* lub jego rycerzy** (w XV wieku lub wczesniej?) zasiedlając te
pograniczne tereny przywiózł z sobą (po drodze na Litwę?) wczesnych
osadników, ale skąd?
Wajszczukowie na Mazowszu - XIX w.
W ciągu ostatnich kilku lat, okresowe przeglądy w
Internecie doprowadziły do odkrycia innych okolic na Mazowszu i jego
pograniczu, gdzie występowało nazwisko Wajszczuk. Przedstawiamy pokrótce
szczegóły poniżej:
Okolice Sterdyni i Sokołowa Podlaskiego. W 2002 r. znaleźliśmy w
Internecie rodzinę Wajszczuków osiadłą po wojnie w okolicach Szczecina. Z
rozmowy telefonicznej dowiedzieliśmy się, że pochodzą z Łazowa, par.
Łazówek, dekanat i gmina – Sterdyń.
//www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/podlasie_lazow.htm. Obecnie
nie ma tam już Wajszczuków, ale udało się natrafić na ich ślady. //www.wajszczuk.pl/spotkania/warszawa_podlasie_2002.htm;
//www.wajszczuk.pl/spotkania/warszawa_trzebieszow2003.htm#lazow.
Wedlug Wikipedii, „Pierwsza pisana wzmianka o Sterdyni pochodzi z
1425
roku (Z. Rostkowski). Miejscowość zostaje wymieniona w
1446 r.
w spisie parafii ziemi łuckiej.”
Rok 2007 przyniósł odkrycie innej rodziny
Wajszczuków, której przodek pochodził z Kupientyna, gm. Sabnie,
par. Nieciecz, pow. Sokołów. Rodzina przeniosła się (przed wojną?) do
Hajnówki, a obecnie potomkowie zamieszkują m.in. nadal w Hajnówce i w
Nowym Dworze Mazowieckim.
Odkrycia, opisane powyżej, (jak równiez w 2006 roku - opisane poniżej)
skłoniły nas do ponownych odwiedzin w Sterdyni i zorganizowania w 2008
roku poszukiwań w archiwach parafialnych dekanatów Sterdyńskiego i
Sokołowskiego - //www.wajszczuk.pl/polski/spotkania/2008/sterdyn.htm.
Wcześniejsze poszukiwania ujawniły tam obecność Wajszczuków już na
początku XIX wieku. W księgach metrykalnych byli oni „przemieszani” z
Waszczukami -
//www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/1679walenty.htm. Poszukiwania
były kontynuowane w ciągu następnych dwóch lat. Materiały wymagają jeszcze
opracowania, ale początkowy przegląd ujawnił występowanie nazwiska
Wajszczuk w kilku miejscowościach w tej okolicy, jednakże z ogromną
przewagą zapisów nazwiska Waszczuk. Jak dotąd, nie udało się uzyskać
połączeń między osobami/rodzinami w tamtych okolicach i z Wajszczukami z
gniazda w Trzebieszowie. Główną trudność będzie sprawiać rozróżnienie
między „rodowitymi” Waszczukami a Wajszczukami z „przekręconymi”
nazwiskami.
Drożdżyn, gm. Sochocin, pow. Płońsk. W 2006 roku
natrafiliśmy
przez Internet na potomków rodziny Wajszczuków w Warszawie, pochodzących z
Drożdżyna. Cześć rodziny nadal mieszka w Drożdżynie. Jak sie póżniej
okazało, pochodzą ze Stelągów, gmina i parafia Sterdyń.
//www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/1740aleksander.htm;//www.wajszczuk.pl/polski/spotkania/2008/sochocin.htm.
Nie znamy daty ani okoliczności ich przybycia z okolic Sterdyni do tej
miejscowowści na Zachodnim Mazowszu.
Żelechlinek***, pow. Tomaszow
Mazowiecki. Ostatnia wędrowka po Internecie, kilka tygodni temu, w
2011 roku zaowocowała nowym odkryciem nazwiska (i rodziny?)
Wajszczuków w Żelechlinku w drugiej połowie XIX wieku.
//www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/zechlinek.htm. Zwraca
uwagę, że nazwisko przechodziło tam w XIX w. ewolucję – od Wajsczaka, do
Wajszczaka i wreszcie Wajszczuka, podczas gdy w pobliskim Tomaszowie
Mazowieckim wystepowało wyłącznie nazwisko Wajszczyk! Natomiast nie bylo w
tych okolicach Waszczukow!
Zastanawia, czyżby odmiany nazwiska z pierwszą sylabą
Wajsz(-czak, -czuk, -czyk itp.) mogły pochodzić ze wspólnego pnia (na
Mazowszu?), a nazwiska zaczynające się od Wasz(-czuk, -czak, -czyk itp)
pochodziły z innego pnia (na wschodnich rubieżach?)
Wajszczukowie w USA. Nadal pozozstaje
nierozwiązana zagadka miejsca pochodzenia przodka rodziny Wajszczuków
zamieszkałych od około 1910 roku w USA. Początkowo rozważano możliwość
okolic Nura n/Bugiem i miejscowość Żebry-Laskowiec, jednak brak śladów
Wajszczuków w tamtych stronach i obecny stan badań kieruje poszukiwania na
południową stronę Bugu.
//www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/234franciszek.htm#0234;
//www.wajszczuk.pl/wycieczki/nur.htm;
//www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/0234franciszek.htm.
Badania będą teraz kontynuowane, aby wyjaśnić
kierunki wcześniejszej migracji – do, czy z Trzebieszowa?
*
HISTORIA TRZEBIESZOWA.
„Królewska wieś Trzebieszów po raz pierwszy została wymieniona w 1418 r. w
dokumencie biskupa Władysława Jastrzębca, byłego kanclerza królowej
Jadwigi (żony króla Władysława Jagiełły).”
//www.wajszczuk.pl/gniazda/polski/historia_trzebieszowa.htm
23-05-2024
31-05-2011
