19-03-2023
26-12-2018
Członkowie Rodziny Wajszczuków na dawnych „Kresach”
Poniższe opracowanie dotyczy głównie członków Rodziny Wajszczuków oraz ich Rodzin Spokrewnionych, zamieszkałych i pochodzących z Siedlec. Tylko o nich udało się nam zebrać dostateczną ilość informacji. Jak dotąd dowiedzieliśmy się, że do końca XIX wieku członkowie obu głównych gałęzi rodziny Wajszczuków zamieszkiwali głównie w swoich rodzinnych okolicach – wokół Zamościa i w Ziemi Łukowskiej. Wydarzenia późniejsze doprowadziły do początków migracji – w Polsce i dalej, do USA (i jeszcze dalej – po Drugiej Wojnie Światowej). W latach, przed i w czasie Pierwszej Wojny Światowej, oraz w okresie międzywojennym, niektórzy z nich pracowali na „Kresach” zawodowo lub byli tam delegowani i zajmowali stanowiska kierownicze lub w administracji - poniżej są opisani, jako „cywile”. Drugą grupę stanowili „wojskowi” – zawodowi, jak również Rezerwy Wojska Polskiego. Ich lista jest niekompletna i zawiera głównie nazwiska „poległych” lub „zamordowanych!” https://www.wajszczuk.pl/polski/specjalne.htm POLSKA – Województwa w 1938 roku
Poniższe opracowanie dotyczy głównie członków Rodziny Wajszczuków oraz ich Rodzin Spokrewnionych, zamieszkałych i pochodzących z Siedlec. Tylko o nich udało się nam zebrać dostateczną ilość informacji. Jak dotąd dowiedzieliśmy się, że do końca XIX wieku członkowie obu głównych gałęzi rodziny Wajszczuków zamieszkiwali głównie w swoich rodzinnych okolicach – wokół Zamościa i w Ziemi Łukowskiej. Wydarzenia późniejsze doprowadziły do początków migracji – w Polsce i dalej, do USA (i jeszcze dalej – po Drugiej Wojnie Światowej).
W latach, przed i w czasie Pierwszej Wojny Światowej, oraz w okresie międzywojennym, niektórzy z nich pracowali na „Kresach” zawodowo lub byli tam delegowani i zajmowali stanowiska kierownicze lub w administracji - poniżej są opisani, jako „cywile”.
Drugą grupę stanowili „wojskowi” – zawodowi, jak również Rezerwy Wojska Polskiego. Ich lista jest niekompletna i zawiera głównie nazwiska „poległych” lub „zamordowanych!” https://www.wajszczuk.pl/polski/specjalne.htm
POLSKA – Województwa w 1938 roku
Wiele rodzin siedleckich było z sobą blisko spokrewnione i utrzymywały ścisłe stosunki rodzinne i towarzyskie, zwłaszcza w okresach świątecznych i obchodów wydarzeń rodzinnych - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/z/schemat_24-05-2012.png Podczas wakacji letnich w latach 2015 – 2018, wraz z Pawłem Stefaniukiem, webmasterem naszej strony rodzinnej, jego samochodem, mieliśmy okazję odwiedzić kilka miejscowości leżących na obecnych terenach Litwy, Białorusi i Ukrainy, w których znaleźli się wiele lat temu, w różnych okolicznościach, niektórzy członkowie naszej i blisko spokrewnionych rodzin siedleckich. Przy okazji, również odwiedziliśmy niektóre dawne polskie historyczne „kresowe stanice i twierdze”: Kamieniec Podolski, Okopy Świętej Trójcy, Chocim,... Większość wymienionych poniżej rodzin i osób należy do „Gałęzi Podlaskiej” Rodziny. Udało się również uzyskać nieco informacji o jednej rodzinie należącej do „Gałęzi Zamojskiej”. Prosimy o nadsyłanie nowych! A. "Cywile" Województwo Nowogródzkie CYWILE - Dawne miejsca zamieszkania Wajszczuków i Rodzin Spokrewnionych na mapie obecnej (2018) Białorusi 1) Witebsk – (M025)* Bolesław Żukowski, ur. 1880 r. Pokrewieństwo z rodziną Wajszczuków zaistniało w pokoleniu oznaczonym na Drzewie Rodziny Wajszczuków, jako "pokolenie I" - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/z/schemat_24-05-2012.png; https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M001stanislaw.htm. Siostry z rodziny Maciejczyków zamieszkałej w Siedlcach: Bronisława (M002) wyszła za mąż za Konstantego Olszewskiego (dając początek ich gałęzi rodziny, jak poniżej), młodsza Maria wyszła za Piotra Wajszczuka (dając początek ich gałęzi - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/059piotr.htm#0059) i Salomea - za Józefa Skolimowskiego - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M033salomea.htm. Członkowie wszystkich tych rodzin zamieszkiwali w Siedlcach przed i w czasie I Wojny Światowej, (a niektórzy potomkowie również nadal po wojnie), znali się i utrzymywali bliskie stosunki rodzinne. Córka Bronisławy, https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M025sabina.htm, Sabina (M025), urodzona w Siedlcach w 1885 roku, wyszła za mąż za Bolesława Żukowskiego, maszynistę kolejowego I klasy. Poniżej wyjątek z listu od wnuka - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M028irena.htm - Wojciecha Krzyżanowskiego: „(...) osiedli w Lublinie, wówczas mieście gubernialnym. Rozbudowywany węzeł kolejowy otwierał drogę awansu młodemu mechanikowi kolejowemu. W Kraju Prywislinskim, określanym w Europie jako Zachodnia Rosja, język rosyjski obowiązywał w administracji, sądownictwie, szkolnictwie. Gubernatorowie, wyżsi oficerowie rosyjscy twardo egzekwowali uprawnienia stanu wojennego, wprowadzone jeszcze w 1831 roku. Nazwa "Polska" zniknęła z map europejskich po petersburskim pakcie zaborców /Austrii, Prus i Rosji/ aktualizującym granice, 26 stycznia 1797 roku "...postanowiono nie używać określenia Królestwo Polskie, które odtąd ma zostać na zawsze zniesione". W 1915 roku mężczyzn zatrudnionych w lubelskim węźle kolejowym wcielono do wojska i wraz z rodzinami ewakuowano w głąb imperium rosyjskiego. Żukowskich deportowano do Witebska, ówczesnego miasta gubernialnego, do 1772 roku /pierwszy rozbiór Polski/ w granicach Rzeczpospolitej. Destrukcję Państwa przyspieszyła rewolucja 1917 roku. Żukowskim nie udało się zdążyć do ostatniego pociągu ewakuacyjnego na zachód, przed wybuchem polsko - bolszewickich działań wojennych. Przed śmiercią w głodującym mieście uratowały rodzinę produkty, które maszynista kolejowy przywoził z tras. Od 1919 roku, 14 - letnia (ich córka) Irena ochotniczo pracowała w miejskim szpitalu zakaźnym w zamian za obierzyny ziemniaczane /t.zw. deputaty/, z których smażono placki w towocie z lokomotywy. Traktat pokojowy pozwolił Żukowskim w 1921 roku powrócić do Polski.” (...). Ich córka Irena (1905) i syn Zdzisław (1907) urodzili się jeszcze w Siedlcach, ale młodszy syn Wacław w Witebsku w 1917 roku. 2) Baranowicze, Stołpce – (0147) Stanisław Marcin Wajszczuk, ur.1895 w Trzebieszowie) - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/147stanislaw.htm. Ojciec Stanisława, Franciszek (0103), a młodszy brat mojego dziadka Piotra (0059), urodził się w Trzebieszowie w 1862 roku. W czasie i po I Wojnie Światowej był wójtem gminy. Jeden z jego synów – Stanisław Marcin również urodził się w Trzebieszowie w 1895 roku. Pracował w administracji kolejowej (PKP) w Baranowiczach i Stołpcach. Krótko przed wojną powrócił do stron rodzinnych i pracował w Łukowie. W Baranowiczach urodziła się jego córka Henryka i syn Jerzy, a młodsza córka Barbara już po wojnie w Trzebieszowie. Baranowicze - https://pl.wikipedia.org/wiki/Baranowicze, – (biał. Баранавічы, jidysz באראנאוויטש, Baranowicz). Wieś Baranowicze po raz pierwszy wzmiankowano w 1706 jako prywatną własność rodziny Rozwadowskich. W 1870 przez miejscowość przeprowadzono linie kolejowe Brześć nad Bugiem–Moskwa i Równe–Wilno, co doprowadziło do gospodarczego ożywienia w połowie lat 90-tych XIX w. Przyczyniło się do tego także przeniesienie garnizonów wojskowych z Nowogródka i Horodyszcza. Generał inż. baron von Dirschau wybudował tutaj dużą cukrownię, ponadto powstały 3 duże cegielnie, 3 fabryki urządzeń młyńskich, 2 młyny i 2 tartaki. (...) W czerwcu 1916 pod Baranowiczami stoczona została jedna z najkrwawszych bitew I wojny światowej, w której zginęło prawie 100 000 żołnierzy (...) W 1919 Baranowiczom nadano prawa miejskie. W okresie międzywojennym były ważnym ośrodkiem gospodarczym II Rzeczypospolitej, największym miastem województwa nowogródzkiego, siedzibą Garnizonu Baranowicze i oddziału Korpusu Ochrony Pogranicza. W dniu 30 października 1922 r. miasto odwiedził marszałek Józef Piłsudski. Stołpce - https://pl.wikipedia.org/wiki/Sto%C5%82pce - (biał. Стоўбцы, Stoubcy, ros. Столбцы, Stołbcy) – miasto na Białorusi, w obwodzie mińskim, centrum administracyjne rejonu stołpeckiego, położona przy trasie linii kolejowej Warszawa – Brześć – Baranowicze – Mińsk. Miasteczko założono w 1593 roku staraniem Halszki Kmicianki Słuszkowej, wdowy po staroście krzyczewskim Mikołaju Słuszce[3]. W ciągu następnych 200 lat stanowiły posiadłość rodziny Słuszków, następnie przechodząc do Czartoryskich. Były miastem stołecznym ówczesnego powiatu stołpeckiego w dawnym województwie nowogródzkim. W Stołpcach mieściła się graniczna stacja kolejowa przed granicą polsko-radziecką. Siedziba stacjonowania polskich wojsk lotniczych, istniało duże lotnisko wojskowe. W nocy z 3 na 4 sierpnia 1924 roku miasto zostało napadnięte przez uzbrojoną grupę dywersantów sowieckich, wcześniej dostarczonych na granicę polsko-sowiecką ciężarówkami Armii Czerwonej. Dywersanci zabili 7 policjantów i urzędnika starostwa, sterroryzowali i ograbili miejscowość. Był to najgłośniejszy, lecz nie jedyny przypadek napaści zbrojnych grup z ZSRR na terytorium Polski. Bezpośrednio po nim władze polskie podjęły decyzję o utworzeniu Korpusu Ochrony Pogranicza[4]. 3) Lida – (M048) Wanda Michałowska, (zd. Skolimowska, ur. w Siedlcach w 1896r.) - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M033salomea.htm#M053, należała do rodzin siedleckich Skolimowskich i Michałowskich, blisko spokrewnionych z Wajszczukami przez Marię, żonę Piotra Wajszczuka, który zapoczątkował linię Wajszczuków w Siedlcach. Młodsza siostra Marii (zd. Maciejczyk/Maciejewski), Salomea, ur. w 1867 roku wyszła za mąż za Józefa Skolimowskiego. Córka Salomei, Wanda wyszła za mąż za Zbigniewa Michałowskiego i zamieszkali w Lidzie (1932-1945), gdzie urodziły się ich młodsze dzieci – (M055) Zbigniew (w 1934) i (M059) Irena (w 1937). Wnuk Wandy (M048) Jacek Michalowski (M057), zam. w Siedlcach dostarczył poniższych informacji - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M033salomea/skolimowscy.htm. „Dziadek Zbigniew Gabriel Michałowski (M048) w latach 30-tych XX w. był dyrektorem Banku Spółdzielczego w Lidzie, a jego syn Zbigniew Stanisław (ojciec Jacka) był w latach 1954 – 1994 inżynierem na PKP w Siedlcach”. Lida - https://pl.wikipedia.org/wiki/Lida (biał. Ліда, lit. Lyda) Niegdyś miasto powiatowe w granicach I Rzeczypospolitej. Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie lidzkim województwa wileńskiego[4]. Miejsce obrad sejmików ziemskich powiatu lidzkiego od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[5][6]. W BSSR i Białorusi centrum rejonu lidzkiego. Przemysł maszynowy, obuwniczy, chemiczny, spożywczy oraz motoryzacyjny (Nieman); węzeł kolejowy. Leży nad rzeką Lidziejką. Obecnie Lidę zamieszkują w 45% Białorusini, 40% – Polacy, a 15% – Rosjanie. Około 1323 roku wielki książę litewski Giedymin zbudował w Lidzie murowany zamek. Z faktem tym należy wiązać powstanie w jego pobliżu osady, rozwiniętej później w miasto. Lida była stolicą księstwa lidzkiego, którym władał książę Giedymin, a po jego śmierci syn Olgierd i wnuki Jagiełło i Witold. Zamek był jak na ówczesne czasy potężną twierdzą wielokrotnie szturmowaną przez Krzyżaków, którym udało się go zdobyć zaledwie raz w 1384 roku. (...) Około 20 lipca 1506 roku odbył się w Lidzie sejm z udziałem Aleksandra Jagiellończyka, a następnie w obozie pod miastem zebrały się wojska litewskie i polskie, które rozbiły następnie Tatarów w bitwie pod Kleckiem (...) W 1655 roku Lidę zajęli kozacy Zołotarenki, którzy opanowali też zamek. W 1659 r. natomiast moskiewskie wojska Chowańskiego po oblężeniu zamku całkowicie zniszczyły miasto. W czasie wojny północnej zamek został dwukrotnie opanowany przez wojska szwedzkie Karola XII (1702 i 1710 rok). Jesienią 1918 roku w mieście powstała Samoobrona Ziemi Lidzkiej – polska organizacja wojskowa mająca na celu obronę Lidy przed bolszewikami. Jej organizatorem był ppor. Wacław Szukiewicz. Po opuszczeniu miasta przez wojska niemieckie na przełomie 1918 i 1919 roku Samoobrona przejęła władzę w Lidzie i podjęła walkę z nadchodzącą Armią Czerwoną[7]. W styczniu 1919 roku oddziały polskie wyszły z miasta na ratunek atakowanemu przez bolszewików Wilnu. W konsekwencji Lida została zajęta przez bolszewików bez walki. Odbita przez regularne Wojsko Polskie w czasie ciężkich walk 16–17 kwietnia 1919 roku. Po zdobyciu miasta nastąpił pogrom, w którym, z udziałem żołnierzy polskich zamordowano 39 Żydów [8][9]. (...) W czasie okupacji niemieckiej w Lidzie znajdowała się siedziba Okręgu "Nowogródek" Armii Krajowej pod dowództwem majora Janusza Prawdzic-Szlaskiego dysponującego siłami około 8 tysięcy polskich partyzantów[15][16][17]. B. II Wojna Światowa - cywile, jeńcy wojenni i zesłańcy 4) Muncewicze, Białoruś, (0422), Kazimierz Wajszczuk, ur. 1898, Sitaniec k/Zamościa Muncewicze. Służył w Armii Piłsudskiego jako ochotnik. https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/422kazimierz.htm. Po 1920 roku osiedlony w Muncewiczach (gm. Lida, woj. Nowogródek - obecnie Białoruś). 10 lutego 1940 r. deportowany wraz z rodziną do Kazachstanu. 11 marca 1946 r. powrócii do Polski, osiedleni na "Ziemiach Odzyskanych". Urodzeni w Muncewiczach: syn Kazimierz (0423) – ur. 1924, (+) 1944, https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/0423kazimierz.htm, zginął w czołgu w bitwie pod Studziankami. Następne dzieci: Halina (0424), Heronim (0425), Albert (0433), Stanisław (0436), Jan (0437) i Zygmunt (0438) również urodziły się w Muncewiczach. Najmłodszy syn Józef urodził się już w Kazachstanie w 1941 roku i zmarł tam w tym samym roku. https://www.radzima.net/pl/search_place/ https://www.radzima.net/pl/miejsce/muncewicze_2.html Wajszczukowie na Podolu – współczesna (2018) Ukraina 5) Szepietówka – (0062) Zbigniew Ireneusz Wajszczuk, ur. Warszawa-Grochów w 1912 roku, https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/059piotr; https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/0062zbigniew.htm, zam. w Siedlcach, studiował inżynierię drogową w Wilnie, powołany do wojska w 1939 roku jako saper, 18.IX.1939 dostał się do niewoli sowieckiej w Tarnopolu obozy pracy grupy Równe/Lwów w Szepietówce (1939-1941) Starobielsk 2 Korpus Polski – kampania włoska Anglia Argentyna - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/0062zbigniew/szepietowka.htm 6) Trembowla – (0062) Stefania zd. Frasz (żona Zbigniewa, powyżej), ur.w 1923r. k/Poznania, zam. w Trembowli. W 1940 roku Kazachstan 2 Korpus Polski Iran Palestyna Anglia Argentyna. https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/0062stefania/0062stefania.htm Niestety, TAM NIE DOJECHALIŚMY! – brak czasu i fatalne szosy! http://www.borderoftheculturas.archeo.uw.edu.pl/strona,trembowla Nowe spojrzenie na twierdze polskie i tureckie nad Dniestrem Trembowla - http://www.borderoftheculturas.archeo.uw.edu.pl/strona,trembowla Położony niegdyś wśród gęstych lasów (wszak nazwa „Trembowla” pochodzi od staroruskiego czasownika теребити – „karczować”) stromy cypel w widłach rzeki Gniezny i potoku Peczenii posiada doskonałe walory obronne – panuje nad okolicą, a sam jest dostępny tylko z jednej, północnej strony. To prawdopodobnie tam znajdował się gród – jeden z ważniejszych ośrodków Rusi Halickiej w XI i XII w. U jego stóp rozwinął się ośrodek miejski, późniejsze trembowelskie Stare Miasto. W XIII w. znaczenie Trembowli zmalało, być może właśnie wtedy miejscowość padła po raz pierwszy ofiarą najazdów mongolskich. Stepowi koczownicy, a także ich osiadli potomkowie - Turcy Osmańscy, odegrają znaczną rolę w dziejach miasta i zamku. W połowie XIV w. Ruś Czerwona dostała się w ręce króla polskiego Kazimierza Wielkiego, a ten utwierdził swoje panowanie nad tym terytorium m.in. stawiając na miejscu dawnego grodu Rościsławowiczów drewniany zamek, którego zadaniem była obrona pobliskiej granicy z tatarskim, a potem z litewskim Podolem. (...) W 1498 r. Trembowla została zdobyta przez wojska hospodara mołdawskiego Stefana Wielkiego. (...) W 1575 r. w czasie wielkiego najazdu tatarskiego na Podole i Ruś Czerwoną spalona i spustoszona została także Trembowla. (...) w 1631 r. – powstał zamek na planie wydłużonego deltoidu. (...) Pierwszy raz w dziejach Turcy pojawili się pod Trembowlą 4 września 1672 r., (...) Wojska tureckie znów rozbiły obóz pod Trembowlą 21 września 1675 r. i rozpoczęły oblężenie (miasto jak zwykle w takich okolicznościach zostało spalone). (...) Część szlachty chciała, co prawda kapitulować, ale miała zostać powstrzymana dzięki interwencji żony komendanta – Anny Doroty z Fresenów Chrzanowskiej. Epizod ten przeszedł do legendy. (...) Po zakończeniu wojny tureckiej, w czasie, której w zamku i jego okolicach stale kwaterowały oddziały wojska koronnego, i odzyskaniu Kamieńca forteca trembowelska podupadła. Dlatego też w latach 30. XVIII w., kiedy to groźba dalszych konfliktów z Turcją była definitywnie zażegnana z zamku wyprowadzono artylerię i został on ostatecznie opuszczony. Pod koniec XIX w. znajdował się w ruinie, (...) C. Oficerowie zamordowani w Z.S.R.R. Członkowie rodzin spokrewnionych - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/katyn.htm Olszewski, Tomasz – (obozy - Stołpce, Starobielsk) +CHARKÓW Wierzejski, Stefan (lekarz) – (obozy?) +KATYŃ Skolimowski, Mieczysław - (obóz – Kozielsk) +KATYŃ Radoniewicz, Julian – (obóz – Łuck?, Ostaszków) +TWER/Miednoje Le(h)man, Bolesław (lekarz) – (obóz - Starobielsk) +CHARKÓW 1) Olszewski, Tomasz (M003) – ur. Siedlce w 1893, obóz w Stołpcach Starobielsk CHARKÓW https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M003tomasz.htm. (Opracowanie na podstawie materiałów nadesłanych przez Ewę Swieściak – (M012)). W 1913 r. wstępuje na Wydział Medycyny na Uniwersytecie Warszawskim, VIII.1915 Szkoła Wojenna w Tyflisie (Tbilisi), XII.1915 – uzyskuje stopień chorążego, !-III.1916 – 220 pułk zapasowy 5 pograniczny pułk. III-XI.1916 – front turecki i perski, od 1916 czynny w pracy Polonii w Baku polski batalion w Baku, współpracuje z prof. Grzybowskim w Komisji Likwidacyjnej d/s byłego Królestwa Polskiego, III.1918 - udział w powstaniu tatarskim zdemobilizowany. IV-XI.1918 - pracuje w Banku Państwowym Rzeczypospolitej Azerbejdżańskiej w Baku. Poznaje w Baku u swojej siostry Marii Puszkin (M024) swoją przyszłą żonę, Łucję Jaźwińską, ślub - VI.1918. IX.1919 – powrót do Polski, via Gruzja, Konstantynopol, Konstancja w Rumunii. X.1919 – w Polsce, jako ochotnik przydzielony do 43 p. Strzelców Kresowych. Podczas inwazji bolszewickiej - przydział do Batalionu Zapasowego 14 p.p., VIII.1918 – 1920, udział w Bitwie Warszawskiej, 10 p.p. gen. Hallera w Łowiczu, od 1922 do 1927 - w 22 p.p. w Siedlcach jako dowódca 7 Kompanii. W 1927 roku delegowany jest do miejscowości Okopy Świętej Trójcy (1927-32), jako dowódca 14 batalionu. W 1932 r. przenosi się do Grodna, gdzie pozostaje do 1934 roku na stanowisku d-cy 2-kompanji 81 p.p., w tym roku przenosi się do Siedlec i przechodzi w stan spoczynku. Pierwsza mobilizacja w 1938 r. zastaje go w Brześciu nad Bugiem, gdzie 1 września tegoż roku przeniesiony zostaje do Oficerskiej Kadry Okręgowej. 3 września 1939 roku, z powodu ciężkich bombardowań miasta Siedlce, odprowadza rodzinę piechotą do swego kuzyna księdza Karola Wajszczuka do Drelowa k/Międzyrzeca Podlaskiego. 6 września żegna się z rodziną i wraca do Brześcia. (…) W Brześciu, podczas walk w obronie miasta, zostaje ranny. Na kawałku torebki po opakowaniu do cukru pisze własną krwią do Łucji, że jest ranny i wzięty do niewoli do obozu jenieckiego w Stołpcach. (...) Ze Stołpców zostaje przeniesiony do obozu jenieckiego w Starobielsku. KORPUS OCHRONY POGRANICZA NA GRANICY WSCHODNIEJ RZECZYPOSPOLITEJ w 1938 r. https://pl.wikipedia.org/wiki/Korpus_Ochrony_Pogranicza Lokalizacja placówki KOP’u w Okopach Św. Trójcy; KUTY były przed 1939 rokiem najdalej wysuniętą na południe miejscowością w Polsce (zobacz poniżej – ma ona długą polską historię!) Brygada KOP „Podole” - https://pl.wikipedia.org/wiki/Brygada_KOP_%E2%80%9EPodole%E2%80%9D Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920 roku, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 roku utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 roku zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 roku ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. (...) W drugiej połowie 1922 roku przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[5]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[6]. Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 roku pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[7]. W sierpniu 1924 roku podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[8]. KOP organizacja - http://www.dws-xip.pl/wojna/jednostki/jednostka1.html „Wędrówki” Tomasza Olszewskiego Okopy Świętej Trójcy http://www.borderoftheculturas.archeo.uw.edu.pl/strona,okopy-sw-trojcy
Wiele rodzin siedleckich było z sobą blisko spokrewnione i utrzymywały ścisłe stosunki rodzinne i towarzyskie, zwłaszcza w okresach świątecznych i obchodów wydarzeń rodzinnych - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/z/schemat_24-05-2012.png
Podczas wakacji letnich w latach 2015 – 2018, wraz z Pawłem Stefaniukiem, webmasterem naszej strony rodzinnej, jego samochodem, mieliśmy okazję odwiedzić kilka miejscowości leżących na obecnych terenach Litwy, Białorusi i Ukrainy, w których znaleźli się wiele lat temu, w różnych okolicznościach, niektórzy członkowie naszej i blisko spokrewnionych rodzin siedleckich. Przy okazji, również odwiedziliśmy niektóre dawne polskie historyczne „kresowe stanice i twierdze”: Kamieniec Podolski, Okopy Świętej Trójcy, Chocim,...
Większość wymienionych poniżej rodzin i osób należy do „Gałęzi Podlaskiej” Rodziny. Udało się również uzyskać nieco informacji o jednej rodzinie należącej do „Gałęzi Zamojskiej”. Prosimy o nadsyłanie nowych!
A. "Cywile"
Województwo Nowogródzkie
CYWILE - Dawne miejsca zamieszkania Wajszczuków i Rodzin Spokrewnionych na mapie obecnej (2018) Białorusi
1) Witebsk – (M025)* Bolesław Żukowski, ur. 1880 r.
Pokrewieństwo z rodziną Wajszczuków zaistniało w pokoleniu oznaczonym na Drzewie Rodziny Wajszczuków, jako "pokolenie I" - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/z/schemat_24-05-2012.png; https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M001stanislaw.htm.
Siostry z rodziny Maciejczyków zamieszkałej w Siedlcach: Bronisława (M002) wyszła za mąż za Konstantego Olszewskiego (dając początek ich gałęzi rodziny, jak poniżej), młodsza Maria wyszła za Piotra Wajszczuka (dając początek ich gałęzi - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/059piotr.htm#0059) i Salomea - za Józefa Skolimowskiego - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M033salomea.htm. Członkowie wszystkich tych rodzin zamieszkiwali w Siedlcach przed i w czasie I Wojny Światowej, (a niektórzy potomkowie również nadal po wojnie), znali się i utrzymywali bliskie stosunki rodzinne.
Córka Bronisławy, https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M025sabina.htm, Sabina (M025), urodzona w Siedlcach w 1885 roku, wyszła za mąż za Bolesława Żukowskiego, maszynistę kolejowego I klasy. Poniżej wyjątek z listu od wnuka - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M028irena.htm - Wojciecha Krzyżanowskiego:
„(...) osiedli w Lublinie, wówczas mieście gubernialnym. Rozbudowywany węzeł kolejowy otwierał drogę awansu młodemu mechanikowi kolejowemu. W Kraju Prywislinskim, określanym w Europie jako Zachodnia Rosja, język rosyjski obowiązywał w administracji, sądownictwie, szkolnictwie. Gubernatorowie, wyżsi oficerowie rosyjscy twardo egzekwowali uprawnienia stanu wojennego, wprowadzone jeszcze w 1831 roku. Nazwa "Polska" zniknęła z map europejskich po petersburskim pakcie zaborców /Austrii, Prus i Rosji/ aktualizującym granice, 26 stycznia 1797 roku "...postanowiono nie używać określenia Królestwo Polskie, które odtąd ma zostać na zawsze zniesione".
W 1915 roku mężczyzn zatrudnionych w lubelskim węźle kolejowym wcielono do wojska i wraz z rodzinami ewakuowano w głąb imperium rosyjskiego. Żukowskich deportowano do Witebska, ówczesnego miasta gubernialnego, do 1772 roku /pierwszy rozbiór Polski/ w granicach Rzeczpospolitej. Destrukcję Państwa przyspieszyła rewolucja 1917 roku. Żukowskim nie udało się zdążyć do ostatniego pociągu ewakuacyjnego na zachód, przed wybuchem polsko - bolszewickich działań wojennych. Przed śmiercią w głodującym mieście uratowały rodzinę produkty, które maszynista kolejowy przywoził z tras. Od 1919 roku, 14 - letnia (ich córka) Irena ochotniczo pracowała w miejskim szpitalu zakaźnym w zamian za obierzyny ziemniaczane /t.zw. deputaty/, z których smażono placki w towocie z lokomotywy. Traktat pokojowy pozwolił Żukowskim w 1921 roku powrócić do Polski.” (...).
Ich córka Irena (1905) i syn Zdzisław (1907) urodzili się jeszcze w Siedlcach, ale młodszy syn Wacław w Witebsku w 1917 roku.
2) Baranowicze, Stołpce – (0147) Stanisław Marcin Wajszczuk, ur.1895 w Trzebieszowie) - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/147stanislaw.htm. Ojciec Stanisława, Franciszek (0103), a młodszy brat mojego dziadka Piotra (0059), urodził się w Trzebieszowie w 1862 roku. W czasie i po I Wojnie Światowej był wójtem gminy. Jeden z jego synów – Stanisław Marcin również urodził się w Trzebieszowie w 1895 roku. Pracował w administracji kolejowej (PKP) w Baranowiczach i Stołpcach. Krótko przed wojną powrócił do stron rodzinnych i pracował w Łukowie. W Baranowiczach urodziła się jego córka Henryka i syn Jerzy, a młodsza córka Barbara już po wojnie w Trzebieszowie.
Baranowicze - https://pl.wikipedia.org/wiki/Baranowicze, – (biał. Баранавічы, jidysz באראנאוויטש, Baranowicz). Wieś Baranowicze po raz pierwszy wzmiankowano w 1706 jako prywatną własność rodziny Rozwadowskich. W 1870 przez miejscowość przeprowadzono linie kolejowe Brześć nad Bugiem–Moskwa i Równe–Wilno, co doprowadziło do gospodarczego ożywienia w połowie lat 90-tych XIX w. Przyczyniło się do tego także przeniesienie garnizonów wojskowych z Nowogródka i Horodyszcza. Generał inż. baron von Dirschau wybudował tutaj dużą cukrownię, ponadto powstały 3 duże cegielnie, 3 fabryki urządzeń młyńskich, 2 młyny i 2 tartaki. (...) W czerwcu 1916 pod Baranowiczami stoczona została jedna z najkrwawszych bitew I wojny światowej, w której zginęło prawie 100 000 żołnierzy (...) W 1919 Baranowiczom nadano prawa miejskie. W okresie międzywojennym były ważnym ośrodkiem gospodarczym II Rzeczypospolitej, największym miastem województwa nowogródzkiego, siedzibą Garnizonu Baranowicze i oddziału Korpusu Ochrony Pogranicza. W dniu 30 października 1922 r. miasto odwiedził marszałek Józef Piłsudski.
Stołpce - https://pl.wikipedia.org/wiki/Sto%C5%82pce - (biał. Стоўбцы, Stoubcy, ros. Столбцы, Stołbcy) – miasto na Białorusi, w obwodzie mińskim, centrum administracyjne rejonu stołpeckiego, położona przy trasie linii kolejowej Warszawa – Brześć – Baranowicze – Mińsk. Miasteczko założono w 1593 roku staraniem Halszki Kmicianki Słuszkowej, wdowy po staroście krzyczewskim Mikołaju Słuszce[3]. W ciągu następnych 200 lat stanowiły posiadłość rodziny Słuszków, następnie przechodząc do Czartoryskich. Były miastem stołecznym ówczesnego powiatu stołpeckiego w dawnym województwie nowogródzkim. W Stołpcach mieściła się graniczna stacja kolejowa przed granicą polsko-radziecką. Siedziba stacjonowania polskich wojsk lotniczych, istniało duże lotnisko wojskowe. W nocy z 3 na 4 sierpnia 1924 roku miasto zostało napadnięte przez uzbrojoną grupę dywersantów sowieckich, wcześniej dostarczonych na granicę polsko-sowiecką ciężarówkami Armii Czerwonej. Dywersanci zabili 7 policjantów i urzędnika starostwa, sterroryzowali i ograbili miejscowość. Był to najgłośniejszy, lecz nie jedyny przypadek napaści zbrojnych grup z ZSRR na terytorium Polski. Bezpośrednio po nim władze polskie podjęły decyzję o utworzeniu Korpusu Ochrony Pogranicza[4].
3) Lida – (M048) Wanda Michałowska, (zd. Skolimowska, ur. w Siedlcach w 1896r.) - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M033salomea.htm#M053, należała do rodzin siedleckich Skolimowskich i Michałowskich, blisko spokrewnionych z Wajszczukami przez Marię, żonę Piotra Wajszczuka, który zapoczątkował linię Wajszczuków w Siedlcach. Młodsza siostra Marii (zd. Maciejczyk/Maciejewski), Salomea, ur. w 1867 roku wyszła za mąż za Józefa Skolimowskiego. Córka Salomei, Wanda wyszła za mąż za Zbigniewa Michałowskiego i zamieszkali w Lidzie (1932-1945), gdzie urodziły się ich młodsze dzieci – (M055) Zbigniew (w 1934) i (M059) Irena (w 1937). Wnuk Wandy (M048) Jacek Michalowski (M057), zam. w Siedlcach dostarczył poniższych informacji - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M033salomea/skolimowscy.htm.
„Dziadek Zbigniew Gabriel Michałowski (M048) w latach 30-tych XX w. był dyrektorem Banku Spółdzielczego w Lidzie, a jego syn Zbigniew Stanisław (ojciec Jacka) był w latach 1954 – 1994 inżynierem na PKP w Siedlcach”.
Lida - https://pl.wikipedia.org/wiki/Lida (biał. Ліда, lit. Lyda) Niegdyś miasto powiatowe w granicach I Rzeczypospolitej. Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie lidzkim województwa wileńskiego[4]. Miejsce obrad sejmików ziemskich powiatu lidzkiego od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[5][6]. W BSSR i Białorusi centrum rejonu lidzkiego. Przemysł maszynowy, obuwniczy, chemiczny, spożywczy oraz motoryzacyjny (Nieman); węzeł kolejowy. Leży nad rzeką Lidziejką. Obecnie Lidę zamieszkują w 45% Białorusini, 40% – Polacy, a 15% – Rosjanie. Około 1323 roku wielki książę litewski Giedymin zbudował w Lidzie murowany zamek. Z faktem tym należy wiązać powstanie w jego pobliżu osady, rozwiniętej później w miasto. Lida była stolicą księstwa lidzkiego, którym władał książę Giedymin, a po jego śmierci syn Olgierd i wnuki Jagiełło i Witold. Zamek był jak na ówczesne czasy potężną twierdzą wielokrotnie szturmowaną przez Krzyżaków, którym udało się go zdobyć zaledwie raz w 1384 roku. (...) Około 20 lipca 1506 roku odbył się w Lidzie sejm z udziałem Aleksandra Jagiellończyka, a następnie w obozie pod miastem zebrały się wojska litewskie i polskie, które rozbiły następnie Tatarów w bitwie pod Kleckiem (...) W 1655 roku Lidę zajęli kozacy Zołotarenki, którzy opanowali też zamek. W 1659 r. natomiast moskiewskie wojska Chowańskiego po oblężeniu zamku całkowicie zniszczyły miasto. W czasie wojny północnej zamek został dwukrotnie opanowany przez wojska szwedzkie Karola XII (1702 i 1710 rok). Jesienią 1918 roku w mieście powstała Samoobrona Ziemi Lidzkiej – polska organizacja wojskowa mająca na celu obronę Lidy przed bolszewikami. Jej organizatorem był ppor. Wacław Szukiewicz. Po opuszczeniu miasta przez wojska niemieckie na przełomie 1918 i 1919 roku Samoobrona przejęła władzę w Lidzie i podjęła walkę z nadchodzącą Armią Czerwoną[7]. W styczniu 1919 roku oddziały polskie wyszły z miasta na ratunek atakowanemu przez bolszewików Wilnu. W konsekwencji Lida została zajęta przez bolszewików bez walki. Odbita przez regularne Wojsko Polskie w czasie ciężkich walk 16–17 kwietnia 1919 roku. Po zdobyciu miasta nastąpił pogrom, w którym, z udziałem żołnierzy polskich zamordowano 39 Żydów [8][9]. (...) W czasie okupacji niemieckiej w Lidzie znajdowała się siedziba Okręgu "Nowogródek" Armii Krajowej pod dowództwem majora Janusza Prawdzic-Szlaskiego dysponującego siłami około 8 tysięcy polskich partyzantów[15][16][17].
B. II Wojna Światowa - cywile, jeńcy wojenni i zesłańcy
4) Muncewicze, Białoruś, (0422), Kazimierz Wajszczuk, ur. 1898, Sitaniec k/Zamościa Muncewicze.
Służył w Armii Piłsudskiego jako ochotnik. https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/422kazimierz.htm. Po 1920 roku osiedlony w Muncewiczach (gm. Lida, woj. Nowogródek - obecnie Białoruś). 10 lutego 1940 r. deportowany wraz z rodziną do Kazachstanu. 11 marca 1946 r. powrócii do Polski, osiedleni na "Ziemiach Odzyskanych".
Urodzeni w Muncewiczach: syn Kazimierz (0423) – ur. 1924, (+) 1944, https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/0423kazimierz.htm, zginął w czołgu w bitwie pod Studziankami. Następne dzieci: Halina (0424), Heronim (0425), Albert (0433), Stanisław (0436), Jan (0437) i Zygmunt (0438) również urodziły się w Muncewiczach. Najmłodszy syn Józef urodził się już w Kazachstanie w 1941 roku i zmarł tam w tym samym roku.
https://www.radzima.net/pl/search_place/
https://www.radzima.net/pl/miejsce/muncewicze_2.html
Wajszczukowie na Podolu – współczesna (2018) Ukraina
5) Szepietówka – (0062) Zbigniew Ireneusz Wajszczuk, ur. Warszawa-Grochów w 1912 roku, https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/059piotr; https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/0062zbigniew.htm, zam. w Siedlcach, studiował inżynierię drogową w Wilnie, powołany do wojska w 1939 roku jako saper, 18.IX.1939 dostał się do niewoli sowieckiej w Tarnopolu obozy pracy grupy Równe/Lwów w Szepietówce (1939-1941) Starobielsk 2 Korpus Polski – kampania włoska Anglia Argentyna - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/0062zbigniew/szepietowka.htm 6) Trembowla – (0062) Stefania zd. Frasz (żona Zbigniewa, powyżej), ur.w 1923r. k/Poznania, zam. w Trembowli. W 1940 roku Kazachstan 2 Korpus Polski Iran Palestyna Anglia Argentyna. https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/0062stefania/0062stefania.htm Niestety, TAM NIE DOJECHALIŚMY! – brak czasu i fatalne szosy! http://www.borderoftheculturas.archeo.uw.edu.pl/strona,trembowla
Nowe spojrzenie na twierdze polskie i tureckie nad Dniestrem
Trembowla - http://www.borderoftheculturas.archeo.uw.edu.pl/strona,trembowla Położony niegdyś wśród gęstych lasów (wszak nazwa „Trembowla” pochodzi od staroruskiego czasownika теребити – „karczować”) stromy cypel w widłach rzeki Gniezny i potoku Peczenii posiada doskonałe walory obronne – panuje nad okolicą, a sam jest dostępny tylko z jednej, północnej strony. To prawdopodobnie tam znajdował się gród – jeden z ważniejszych ośrodków Rusi Halickiej w XI i XII w. U jego stóp rozwinął się ośrodek miejski, późniejsze trembowelskie Stare Miasto. W XIII w. znaczenie Trembowli zmalało, być może właśnie wtedy miejscowość padła po raz pierwszy ofiarą najazdów mongolskich. Stepowi koczownicy, a także ich osiadli potomkowie - Turcy Osmańscy, odegrają znaczną rolę w dziejach miasta i zamku.
W połowie XIV w. Ruś Czerwona dostała się w ręce króla polskiego Kazimierza Wielkiego, a ten utwierdził swoje panowanie nad tym terytorium m.in. stawiając na miejscu dawnego grodu Rościsławowiczów drewniany zamek, którego zadaniem była obrona pobliskiej granicy z tatarskim, a potem z litewskim Podolem. (...)
W 1498 r. Trembowla została zdobyta przez wojska hospodara mołdawskiego Stefana Wielkiego. (...) W 1575 r. w czasie wielkiego najazdu tatarskiego na Podole i Ruś Czerwoną spalona i spustoszona została także Trembowla. (...) w 1631 r. – powstał zamek na planie wydłużonego deltoidu. (...) Pierwszy raz w dziejach Turcy pojawili się pod Trembowlą 4 września 1672 r., (...) Wojska tureckie znów rozbiły obóz pod Trembowlą 21 września 1675 r. i rozpoczęły oblężenie (miasto jak zwykle w takich okolicznościach zostało spalone). (...) Część szlachty chciała, co prawda kapitulować, ale miała zostać powstrzymana dzięki interwencji żony komendanta – Anny Doroty z Fresenów Chrzanowskiej. Epizod ten przeszedł do legendy. (...) Po zakończeniu wojny tureckiej, w czasie, której w zamku i jego okolicach stale kwaterowały oddziały wojska koronnego, i odzyskaniu Kamieńca forteca trembowelska podupadła. Dlatego też w latach 30. XVIII w., kiedy to groźba dalszych konfliktów z Turcją była definitywnie zażegnana z zamku wyprowadzono artylerię i został on ostatecznie opuszczony. Pod koniec XIX w. znajdował się w ruinie, (...)
C. Oficerowie zamordowani w Z.S.R.R.
Członkowie rodzin spokrewnionych - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/katyn.htm
Olszewski, Tomasz – (obozy - Stołpce, Starobielsk) +CHARKÓW
Wierzejski, Stefan (lekarz) – (obozy?) +KATYŃ
Skolimowski, Mieczysław - (obóz – Kozielsk) +KATYŃ
Radoniewicz, Julian – (obóz – Łuck?, Ostaszków) +TWER/Miednoje
Le(h)man, Bolesław (lekarz) – (obóz - Starobielsk) +CHARKÓW
1) Olszewski, Tomasz (M003) – ur. Siedlce w 1893, obóz w Stołpcach Starobielsk CHARKÓW https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M003tomasz.htm.
(Opracowanie na podstawie materiałów nadesłanych przez Ewę Swieściak – (M012)). W 1913 r. wstępuje na Wydział Medycyny na Uniwersytecie Warszawskim, VIII.1915 Szkoła Wojenna w Tyflisie (Tbilisi), XII.1915 – uzyskuje stopień chorążego, !-III.1916 – 220 pułk zapasowy 5 pograniczny pułk. III-XI.1916 – front turecki i perski, od 1916 czynny w pracy Polonii w Baku polski batalion w Baku, współpracuje z prof. Grzybowskim w Komisji Likwidacyjnej d/s byłego Królestwa Polskiego, III.1918 - udział w powstaniu tatarskim zdemobilizowany. IV-XI.1918 - pracuje w Banku Państwowym Rzeczypospolitej Azerbejdżańskiej w Baku. Poznaje w Baku u swojej siostry Marii Puszkin (M024) swoją przyszłą żonę, Łucję Jaźwińską, ślub - VI.1918. IX.1919 – powrót do Polski, via Gruzja, Konstantynopol, Konstancja w Rumunii.
X.1919 – w Polsce, jako ochotnik przydzielony do 43 p. Strzelców Kresowych. Podczas inwazji bolszewickiej - przydział do Batalionu Zapasowego 14 p.p., VIII.1918 – 1920, udział w Bitwie Warszawskiej, 10 p.p. gen. Hallera w Łowiczu, od 1922 do 1927 - w 22 p.p. w Siedlcach jako dowódca 7 Kompanii. W 1927 roku delegowany jest do miejscowości Okopy Świętej Trójcy (1927-32), jako dowódca 14 batalionu. W 1932 r. przenosi się do Grodna, gdzie pozostaje do 1934 roku na stanowisku d-cy 2-kompanji 81 p.p., w tym roku przenosi się do Siedlec i przechodzi w stan spoczynku.
Pierwsza mobilizacja w 1938 r. zastaje go w Brześciu nad Bugiem, gdzie 1 września tegoż roku przeniesiony zostaje do Oficerskiej Kadry Okręgowej. 3 września 1939 roku, z powodu ciężkich bombardowań miasta Siedlce, odprowadza rodzinę piechotą do swego kuzyna księdza Karola Wajszczuka do Drelowa k/Międzyrzeca Podlaskiego. 6 września żegna się z rodziną i wraca do Brześcia. (…) W Brześciu, podczas walk w obronie miasta, zostaje ranny. Na kawałku torebki po opakowaniu do cukru pisze własną krwią do Łucji, że jest ranny i wzięty do niewoli do obozu jenieckiego w Stołpcach. (...) Ze Stołpców zostaje przeniesiony do obozu jenieckiego w Starobielsku.
KORPUS OCHRONY POGRANICZA NA GRANICY WSCHODNIEJ RZECZYPOSPOLITEJ w 1938 r.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Korpus_Ochrony_Pogranicza
Lokalizacja placówki KOP’u w Okopach Św. Trójcy; KUTY były przed 1939 rokiem najdalej wysuniętą na południe miejscowością w Polsce (zobacz poniżej – ma ona długą polską historię!)
Brygada KOP „Podole” - https://pl.wikipedia.org/wiki/Brygada_KOP_%E2%80%9EPodole%E2%80%9D Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920 roku, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 roku utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 roku zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 roku ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. (...) W drugiej połowie 1922 roku przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[5]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[6]. Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 roku pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[7]. W sierpniu 1924 roku podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[8].
KOP organizacja - http://www.dws-xip.pl/wojna/jednostki/jednostka1.html
„Wędrówki” Tomasza Olszewskiego
Okopy Świętej Trójcy http://www.borderoftheculturas.archeo.uw.edu.pl/strona,okopy-sw-trojcy
Utrata Kamieńca Podolskiego w 1672 r. postawiła przed Rzeczpospolitą poważne wyzwanie odzyskania tej strategicznej twierdzy. (...)Po zwycięstwie chocimskim Sobieski utworzył sieć placówek dookoła Kamieńca, m.in. obsadził zamki w Chocimiu i Żwańcu, ale perturbacje związane z okresem bezkrólewia i elekcji uniemożliwiły ich utrzymanie – w czerwcu 1674 r. Turcy odzyskali Chocim. W 1675 i 1676 r. wojska Rzeczpospolitej musiały przede wszystkim myśleć o odparciu najazdów turecko-tatarskich, a nie blokadzie Kamieńca, dlatego też rozejm żurawieński (potwierdzony tzw. pokojem Gnińskiego[1] z 1678 r.) zostawiał Kamieniec z niemal całym Podolem po stronie osmańskiej. (...) Jan III nie kwapił się jednak do podjęcia bezpośrednich działań przeciw samej fortecy. Zamiast tego próbował bezskutecznie realizować plan podboju Mołdawii i Wołoszczyzny, uważając, że opanowanie tych księstw automatycznie zmusi garnizon Kamieńca do kapitulacji. (...) (W roku 1692) zdecydowano więc wybudować fort na skalistej szyi w przewężeniu pomiędzy Zbruczem, a Dniestrem, niedaleko ujścia pierwszej z rzek do tej drugiej. (...) Ponadto na terenie forteczki zbudowano wieżę obserwacyjną i w 1693 r. kościół garnizonowy. (...) Zimą 1694/1695 r. w twierdzy kamienieckiej brakowało żywności i drewna na opał, oddziały z Góry św. Trójcy kilkakrotnie uprowadzały Turkom stada i wzięły do niewoli kilku dostojników tureckich. (...) Po zakończeniu wojny z Turcją Osmańską zdecydowano się zachować garnizon w Okopach (w 1701 r. stacjonowały tam co najmniej trzy chorągwie pancerne), (...) Latem 1768 r. po zawiązaniu konfederacji barskiej niewielki garnizon wojsk koronnych opuścił twierdzę, dzięki czemu w listopadzie zajęli ją konfederaci barscy pod dowództwem Kazimierza Pułaskiego, starosty zuzelnickiego. Oddziały konfederackie stacjonowały w Okopach do wiosny 1769 r. 8 marca rosyjski generał Siergiej Izmajłow rzucił swoje oddziały do szturmu na fortecę. Konfederaci nie byli w stanie utrzymać zaniedbanych umocnień wobec ataku regularnych wojsk. Ostatecznie Pułaski z garstką żołnierzy uciekł wpław przez Dniestr. W trakcie szturmu spłonął kościół w Okopach, gdzie był ulokowany szpital konfederacki. W 1772 r. Okopy znalazły się na obszarze I zaboru austriackiego. Władze austriackie nie zdecydowały się restaurować i ponownie obsadzić garnizonem fortecy. Pod koniec XIX w. pojawiły się projekty odrestaurowania pozostałości po polskiej twierdzy – kościoła i dwóch bram. W 1903 r. rekonsekrowano kościółek, a parę lat później zabezpieczono bramy. Parafia rzymsko-katolicka funkcjonowała w Okopach do zajęcia ich przez wojska radzieckie 1939 r., ponownie otwarto kościół w 2014 r. https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Awi%C4%99tej_Tr%C3%B3jcy_w_Okopach - “...W 1903 roku kościół został odbudowany. W 1939 roku został zamknięty i opuszczony. W 1943 roku został spalony przez członków Ukraińskiej Armii Powstańczej. Po 1945 roku wyposażenie świątyni rozgrabiono, a budynek przeznaczono na magazyn. Po rozpadzie ZSRR nie odbudowano kościoła, ponieważ sądzono, że w Okopach nie przetrwali katolicy. W 2012 roku utworzono parafię i rozpoczęto prace przy odbudowie budynku. W latach 2013-2014 dzięki stowarzyszeniu Przyjaciół Podola oraz dofinansowaniu z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego budynek zadaszono i otynkowano wnętrze. 25 maja 2013 roku odbył się odpust połączony z I Komunią Świętą. 25 sierpnia 2013 roku Okopy odwiedzili uczestnicy XIII motocyklowego rajdu katyńskiego. Odprawiono tam Mszę Świętą z udziałem mieszkańców wsi. Kościół został rekonsekrowany 15 czerwca 2014 roku. We wnętrzu zachowały się pozostałości fresków z czasu odbudowy kościoła w 1903 roku. https://pl.wikipedia.org/wiki/Okopy_(obwód_tarnopolski) http://www.lwow.com.pl/spotkania/sobieski/16.pdf http://kuriergalicyjski.com/index.php/zabytki/2732-byle-nie-zapeszy Zbrucz - https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrucz Tomasz Olszewski – Okopy Św. Trójcy – 1932 Tomasz Olszewski (z psem) po prawej. Wizytujący francuscy oficerowie.
Utrata Kamieńca Podolskiego w 1672 r. postawiła przed Rzeczpospolitą poważne wyzwanie odzyskania tej strategicznej twierdzy. (...)Po zwycięstwie chocimskim Sobieski utworzył sieć placówek dookoła Kamieńca, m.in. obsadził zamki w Chocimiu i Żwańcu, ale perturbacje związane z okresem bezkrólewia i elekcji uniemożliwiły ich utrzymanie – w czerwcu 1674 r. Turcy odzyskali Chocim. W 1675 i 1676 r. wojska Rzeczpospolitej musiały przede wszystkim myśleć o odparciu najazdów turecko-tatarskich, a nie blokadzie Kamieńca, dlatego też rozejm żurawieński (potwierdzony tzw. pokojem Gnińskiego[1] z 1678 r.) zostawiał Kamieniec z niemal całym Podolem po stronie osmańskiej. (...) Jan III nie kwapił się jednak do podjęcia bezpośrednich działań przeciw samej fortecy. Zamiast tego próbował bezskutecznie realizować plan podboju Mołdawii i Wołoszczyzny, uważając, że opanowanie tych księstw automatycznie zmusi garnizon Kamieńca do kapitulacji. (...) (W roku 1692) zdecydowano więc wybudować fort na skalistej szyi w przewężeniu pomiędzy Zbruczem, a Dniestrem, niedaleko ujścia pierwszej z rzek do tej drugiej. (...) Ponadto na terenie forteczki zbudowano wieżę obserwacyjną i w 1693 r. kościół garnizonowy. (...) Zimą 1694/1695 r. w twierdzy kamienieckiej brakowało żywności i drewna na opał, oddziały z Góry św. Trójcy kilkakrotnie uprowadzały Turkom stada i wzięły do niewoli kilku dostojników tureckich. (...) Po zakończeniu wojny z Turcją Osmańską zdecydowano się zachować garnizon w Okopach (w 1701 r. stacjonowały tam co najmniej trzy chorągwie pancerne), (...)
Latem 1768 r. po zawiązaniu konfederacji barskiej niewielki garnizon wojsk koronnych opuścił twierdzę, dzięki czemu w listopadzie zajęli ją konfederaci barscy pod dowództwem Kazimierza Pułaskiego, starosty zuzelnickiego. Oddziały konfederackie stacjonowały w Okopach do wiosny 1769 r. 8 marca rosyjski generał Siergiej Izmajłow rzucił swoje oddziały do szturmu na fortecę. Konfederaci nie byli w stanie utrzymać zaniedbanych umocnień wobec ataku regularnych wojsk. Ostatecznie Pułaski z garstką żołnierzy uciekł wpław przez Dniestr. W trakcie szturmu spłonął kościół w Okopach, gdzie był ulokowany szpital konfederacki.
W 1772 r. Okopy znalazły się na obszarze I zaboru austriackiego. Władze austriackie nie zdecydowały się restaurować i ponownie obsadzić garnizonem fortecy. Pod koniec XIX w. pojawiły się projekty odrestaurowania pozostałości po polskiej twierdzy – kościoła i dwóch bram. W 1903 r. rekonsekrowano kościółek, a parę lat później zabezpieczono bramy. Parafia rzymsko-katolicka funkcjonowała w Okopach do zajęcia ich przez wojska radzieckie 1939 r., ponownie otwarto kościół w 2014 r. https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Awi%C4%99tej_Tr%C3%B3jcy_w_Okopach - “...W 1903 roku kościół został odbudowany. W 1939 roku został zamknięty i opuszczony. W 1943 roku został spalony przez członków Ukraińskiej Armii Powstańczej. Po 1945 roku wyposażenie świątyni rozgrabiono, a budynek przeznaczono na magazyn. Po rozpadzie ZSRR nie odbudowano kościoła, ponieważ sądzono, że w Okopach nie przetrwali katolicy. W 2012 roku utworzono parafię i rozpoczęto prace przy odbudowie budynku. W latach 2013-2014 dzięki stowarzyszeniu Przyjaciół Podola oraz dofinansowaniu z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego budynek zadaszono i otynkowano wnętrze. 25 maja 2013 roku odbył się odpust połączony z I Komunią Świętą. 25 sierpnia 2013 roku Okopy odwiedzili uczestnicy XIII motocyklowego rajdu katyńskiego. Odprawiono tam Mszę Świętą z udziałem mieszkańców wsi. Kościół został rekonsekrowany 15 czerwca 2014 roku. We wnętrzu zachowały się pozostałości fresków z czasu odbudowy kościoła w 1903 roku.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Okopy_(obwód_tarnopolski) http://www.lwow.com.pl/spotkania/sobieski/16.pdf http://kuriergalicyjski.com/index.php/zabytki/2732-byle-nie-zapeszy
Zbrucz - https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrucz
Kuty - https://pl.wikipedia.org/wiki/Kuty_(obwód_iwanofrankiwski), (ukr. Кути, orm. Կուտի) (także Kuty nad Czeremoszem) – osiedle typu miejskiego nad Czeremoszem, w górzystej okolicy na pograniczu Bukowiny. Od 1991 na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankowskim, rejonie kosowskim. W okresie międzywojennym Kuty słynęły jako miejscowość wypoczynkowa i ośrodek lokalnego rzemiosła artystycznego (tkactwo, hafciarstwo, garncarstwo). W pobliżu znajdują się obfite źródła słone. Od nazwy miejscowości pochodzi nazwa regionu Pokucie. Kuty otrzymały prawa miejskie w r. 1715 od króla Augusta II Mocnego, za sprawą Józefa Potockiego, kasztelana krakowskiego i wojewody kijowskiego. Wcześniej, wraz z okolicznymi wsiami stanowiły starostwo niegrodowe. Ludność zajmowała się uprawą roli, sadownictwem, kupiectwem, produkcją safianu, garncarstwem, rękodziełem artystycznym. Do końca XVIII w. były tu warzelnie soli. Od XIX wieku Kuty stały się znanym letniskiem dzięki malowniczemu położeniu nad dużą rzeką, otoczeniu górami (nad miasteczkiem góra Owidiusz), ciepłemu klimatowi i bogactwu owoców, a także dobrej bazie mieszkaniowej (liczne dworki w ogrodach). Corocznie w dniu 13 czerwca odbywały się tu sławne odpusty ormiańskie, ściągające Ormian z Polski, Bukowiny, Mołdawii, a nawet Armenii. Zabytki Kut to kościół rzymskokatolicki z przełomu XVIII/XIX w., malowniczo położony kościół ormiańskokatolicki z XIX w. i cerkiew greckokatolicka, rynek z ratuszem i uliczki z ładną zabudową z przełomu wieków, a także cmentarz XIX-wieczny, którego najciekawsza część to kilkadziesiąt zachowanych dotąd nagrobków rodzin ormiańskich (napisy wyłącznie polskie). Kuty liczyły w latach 30. XX w. ok. 7 tys. mieszkańców, z czego obok rdzennych Polaków dużą część stanowili polscy Ormianie (Polacy pochodzenia ormiańskiego, katolicy obrządku ormiańskiego, przybyli tu od XVI w. z Mołdawii). Kuty stanowiły największe skupisko Ormian w Polsce. Żyli tu także Żydzi i Rusini, w okolicy Huculi. W okresie międzywojennym miejscowość była siedzibą komisariatu Straży Celnej „Kuty”. Ulokowano tu też placówkę Straży Celnej, a następnie po reorganizacji stacjonowała tu placówka Straży Granicznej I linii „Kuty”[3] Żydzi podczas okupacji niemieckiej zostali eksterminowani. Według sowieckich danych zabito 2239–2350 mieszkańców Kut narodowości żydowskiej[4]. Po II wojnie światowej Polacy (w tym Ormianie) zostali wysiedleni, miasteczko mimo napływu nowej ludności liczy mniej mieszkańców. Kościół rzymskokatolicki, bardzo zniszczony, został zwrócony wiernym w r. 1990 i zabezpieczony dzięki funduszom zebranym przez warszawską TV.[5] Przynależność terytorialna 1340–1772 w ziemi halickiej województwa ruskiego. Wchodziło wówczas w skład starostwa niegrodowego, które według spisów podskarbińskich z 1770, składało się z miasta Kuty i wiosek: Kuty Stare, Kobaki, Rybno, Słobódka, Tudiów, Rożen Wielki, Rożen Mały, Roztoki, Białoberezka, Berwinkowa, Chorocowa, Dołhopol, Ilohopol, Hryniowa, Jabłonica, Krasnoiła, Perechresno, Polanki, Stebnie, Fereskuł i Uścieryki. W roku 1771, starostwo to dzierżawiła Ludwika z Mniszchów Potocka (kasztelanowa krakowska). Opłacała z niego kwarty w wysokości 19 104,11 złotych polskich. 1918–1939, w czasach II Rzeczypospolitej, w powiecie kosowskim, województwa stanisławowskiego. Miasto na granicy z Rumunią, którą wyznaczała rzeka Czeremosz. Znane głównie z dwóch epizodów kampanii wrześniowej. Tamtejszym mostem przedostały się do Rumunii w dniu 17 września 1939 r. polskie władze, obecne z nimi duchowieństwo oraz wojskowi. 20 września tegoż roku w obronie mostu zginął pisarz Tadeusz Dołęga-Mostowicz. Most został spalony przez Ukraińców w 1944[2] Grodno – (1932-34) https://pl.wikipedia.org/wiki/Grodno - wzmiankowane po raz pierwszy w 1128, w ruskiej kronice Powieść minionych lat jako miejsce, którym władał książę Wsiewłod. Stanowiło kulturowe, handlowe i przemysłowe centrum Czarnej Rusi, leżące na ważnym szlaku handlowym biegnącym na Mazowsze. W XII wieku zostało opanowane przez Litwinów, natomiast w poł. XIII wieku przez księcia halicko-włodzimierskiego Daniela Romanowicza. (...) W 1376 Grodno weszło ponownie w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. Na mocy unii w Krewie w 1386 wraz z Wielkim Księstwem Litewskim formalnie włączone do Królestwa Polskiego.(...) Na mocy unii lubelskiej w 1569 Grodno znalazło się w granicach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Było miastem królewskim Wielkiego Księstwa Litewskiego[5], położonym w powiecie grodzieńskim w województwie trockim[6]. (...) W 1921 na mocy Traktatu ryskiego, Grodno oficjalnie weszło w skład II Rzeczypospolitej. Administracyjna i gospodarcza rola miasta uległa wówczas degradacji na korzyść sąsiedniego Białegostoku (tam przeniesiono m.in. siedzibę województwa). (...) 20 września 1939 do Grodna wtargnęły kolumny czołgów Armii Czerwonej, próbując zdobyć miasto z marszu, rozpoczęła się obrona Grodna. Polscy żołnierze wspomagani przez cywilnych ochotników, m.in. harcerzy grodzieńskich, walczyli z przeważającymi siłami wroga (Obrona Grodna) aż do wieczora 21 września. Po upadku miasta, Sowieci dokonali bez sądu egzekucji około 300 obrońców, w tym szkolnej młodzieży (na Psiej Górce rozstrzelano m.in. 20 uczniów broniących Domu Strzelca). Od 22 września na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow Grodno pozostawało pod okupacją sowiecką, włączone do sowieckiej Białorusi jako siedziba rejonu w obwodzie białostockim. (...) W 1961 władze komunistyczne kazały wysadzić najstarszy kościół miasta, tzw. Farę Witoldową. Kamieniec Podolski - https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamieniec_Podolski W pierwszych wiekach naszej ery, na miejscu dzisiejszego Kamieńca Podolskiego, istniała forteca zwana Klapidava (także zwana Petridavą), która prawdopodobnie została zniszczona przez Hunów (lud koczowniczy, który ok. roku 370 najechał Europę, wywołując wielką wędrówkę ludów i przyczynił się do upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego). Pierwsza wzmianka o mieście w źródłach ormiańskich pochodzić miała z 1062 roku i mówić o Kamieńcu jako o ormiańskiej faktorii handlowej[3]. Prawdopodobnie założycielami Kamieńca Podolskiego byli litewscy Koriatowicze[4].
Kuty - https://pl.wikipedia.org/wiki/Kuty_(obwód_iwanofrankiwski), (ukr. Кути, orm. Կուտի) (także Kuty nad Czeremoszem) – osiedle typu miejskiego nad Czeremoszem, w górzystej okolicy na pograniczu Bukowiny. Od 1991 na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankowskim, rejonie kosowskim. W okresie międzywojennym Kuty słynęły jako miejscowość wypoczynkowa i ośrodek lokalnego rzemiosła artystycznego (tkactwo, hafciarstwo, garncarstwo). W pobliżu znajdują się obfite źródła słone. Od nazwy miejscowości pochodzi nazwa regionu Pokucie.
Kuty otrzymały prawa miejskie w r. 1715 od króla Augusta II Mocnego, za sprawą Józefa Potockiego, kasztelana krakowskiego i wojewody kijowskiego. Wcześniej, wraz z okolicznymi wsiami stanowiły starostwo niegrodowe. Ludność zajmowała się uprawą roli, sadownictwem, kupiectwem, produkcją safianu, garncarstwem, rękodziełem artystycznym. Do końca XVIII w. były tu warzelnie soli. Od XIX wieku Kuty stały się znanym letniskiem dzięki malowniczemu położeniu nad dużą rzeką, otoczeniu górami (nad miasteczkiem góra Owidiusz), ciepłemu klimatowi i bogactwu owoców, a także dobrej bazie mieszkaniowej (liczne dworki w ogrodach). Corocznie w dniu 13 czerwca odbywały się tu sławne odpusty ormiańskie, ściągające Ormian z Polski, Bukowiny, Mołdawii, a nawet Armenii.
Zabytki Kut to kościół rzymskokatolicki z przełomu XVIII/XIX w., malowniczo położony kościół ormiańskokatolicki z XIX w. i cerkiew greckokatolicka, rynek z ratuszem i uliczki z ładną zabudową z przełomu wieków, a także cmentarz XIX-wieczny, którego najciekawsza część to kilkadziesiąt zachowanych dotąd nagrobków rodzin ormiańskich (napisy wyłącznie polskie). Kuty liczyły w latach 30. XX w. ok. 7 tys. mieszkańców, z czego obok rdzennych Polaków dużą część stanowili polscy Ormianie (Polacy pochodzenia ormiańskiego, katolicy obrządku ormiańskiego, przybyli tu od XVI w. z Mołdawii). Kuty stanowiły największe skupisko Ormian w Polsce. Żyli tu także Żydzi i Rusini, w okolicy Huculi. W okresie międzywojennym miejscowość była siedzibą komisariatu Straży Celnej „Kuty”. Ulokowano tu też placówkę Straży Celnej, a następnie po reorganizacji stacjonowała tu placówka Straży Granicznej I linii „Kuty”[3] Żydzi podczas okupacji niemieckiej zostali eksterminowani. Według sowieckich danych zabito 2239–2350 mieszkańców Kut narodowości żydowskiej[4]. Po II wojnie światowej Polacy (w tym Ormianie) zostali wysiedleni, miasteczko mimo napływu nowej ludności liczy mniej mieszkańców. Kościół rzymskokatolicki, bardzo zniszczony, został zwrócony wiernym w r. 1990 i zabezpieczony dzięki funduszom zebranym przez warszawską TV.[5]
Przynależność terytorialna 1340–1772 w ziemi halickiej województwa ruskiego. Wchodziło wówczas w skład starostwa niegrodowego, które według spisów podskarbińskich z 1770, składało się z miasta Kuty i wiosek: Kuty Stare, Kobaki, Rybno, Słobódka, Tudiów, Rożen Wielki, Rożen Mały, Roztoki, Białoberezka, Berwinkowa, Chorocowa, Dołhopol, Ilohopol, Hryniowa, Jabłonica, Krasnoiła, Perechresno, Polanki, Stebnie, Fereskuł i Uścieryki. W roku 1771, starostwo to dzierżawiła Ludwika z Mniszchów Potocka (kasztelanowa krakowska). Opłacała z niego kwarty w wysokości 19 104,11 złotych polskich. 1918–1939, w czasach II Rzeczypospolitej, w powiecie kosowskim, województwa stanisławowskiego. Miasto na granicy z Rumunią, którą wyznaczała rzeka Czeremosz. Znane głównie z dwóch epizodów kampanii wrześniowej. Tamtejszym mostem przedostały się do Rumunii w dniu 17 września 1939 r. polskie władze, obecne z nimi duchowieństwo oraz wojskowi. 20 września tegoż roku w obronie mostu zginął pisarz Tadeusz Dołęga-Mostowicz. Most został spalony przez Ukraińców w 1944[2]
Grodno – (1932-34) https://pl.wikipedia.org/wiki/Grodno - wzmiankowane po raz pierwszy w 1128, w ruskiej kronice Powieść minionych lat jako miejsce, którym władał książę Wsiewłod. Stanowiło kulturowe, handlowe i przemysłowe centrum Czarnej Rusi, leżące na ważnym szlaku handlowym biegnącym na Mazowsze. W XII wieku zostało opanowane przez Litwinów, natomiast w poł. XIII wieku przez księcia halicko-włodzimierskiego Daniela Romanowicza. (...) W 1376 Grodno weszło ponownie w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. Na mocy unii w Krewie w 1386 wraz z Wielkim Księstwem Litewskim formalnie włączone do Królestwa Polskiego.(...) Na mocy unii lubelskiej w 1569 Grodno znalazło się w granicach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Było miastem królewskim Wielkiego Księstwa Litewskiego[5], położonym w powiecie grodzieńskim w województwie trockim[6]. (...) W 1921 na mocy Traktatu ryskiego, Grodno oficjalnie weszło w skład II Rzeczypospolitej. Administracyjna i gospodarcza rola miasta uległa wówczas degradacji na korzyść sąsiedniego Białegostoku (tam przeniesiono m.in. siedzibę województwa). (...)
20 września 1939 do Grodna wtargnęły kolumny czołgów Armii Czerwonej, próbując zdobyć miasto z marszu, rozpoczęła się obrona Grodna. Polscy żołnierze wspomagani przez cywilnych ochotników, m.in. harcerzy grodzieńskich, walczyli z przeważającymi siłami wroga (Obrona Grodna) aż do wieczora 21 września. Po upadku miasta, Sowieci dokonali bez sądu egzekucji około 300 obrońców, w tym szkolnej młodzieży (na Psiej Górce rozstrzelano m.in. 20 uczniów broniących Domu Strzelca). Od 22 września na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow Grodno pozostawało pod okupacją sowiecką, włączone do sowieckiej Białorusi jako siedziba rejonu w obwodzie białostockim. (...) W 1961 władze komunistyczne kazały wysadzić najstarszy kościół miasta, tzw. Farę Witoldową.
Kamieniec Podolski - https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamieniec_Podolski W pierwszych wiekach naszej ery, na miejscu dzisiejszego Kamieńca Podolskiego, istniała forteca zwana Klapidava (także zwana Petridavą), która prawdopodobnie została zniszczona przez Hunów (lud koczowniczy, który ok. roku 370 najechał Europę, wywołując wielką wędrówkę ludów i przyczynił się do upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego). Pierwsza wzmianka o mieście w źródłach ormiańskich pochodzić miała z 1062 roku i mówić o Kamieńcu jako o ormiańskiej faktorii handlowej[3]. Prawdopodobnie założycielami Kamieńca Podolskiego byli litewscy Koriatowicze[4].
(…) W 1378 roku miasto zostało siedzibą nowej katolickiej diecezji podolskiej. (...) Rządy polskie ustabilizowały się w Kamieńcu od 1430 roku, gdy został ponownie przyłączony do Polski i zostały utrwalone w 1434 roku, gdy został stolicą nowo utworzonego województwa podolskiego (...) W związku z zagrożeniem tatarsko-tureckim miasto, od początków XVII wieku, określano jako urbs antemurale christianitatis (przedmurze chrześcijaństwa) oraz jako „Bramę do Polski”. (...) Na mocy zawartego przez Michała Korybuta-Wiśniowieckiego traktatu w Buczaczu Kamieniec, wraz z Podolem i województwem bracławskim, należał w latach 1672–1699 do imperium osmańskiego jako czternasta w Europie prowincja – ejalet kamieniecki. (...) Po opuszczeniu Kamieńca rolę kluczowego punktu obrony tego regionu Rzeczypospolitej sprawowały zbudowane nieopodal, przy ujściu Zbrucza do Dniestru, z polecenia Sobieskiego Okopy Świętej Trójcy. (...) Pozostałością z czasów tureckich w Kamieńcu jest minaret przy katedrze śś. Piotra i Pawła. Po odzyskaniu miasta w 1699 roku, zgodnie z traktatem pokojowym, minaret z półksiężycem pozostawiono. Ustawiono na nim drewnianą figurę Matki Boskiej. (...) Katedra kamieniecka jest jedynym na świecie kościołem katolickim, przed którym stoi minaret. W kościele dominikanów zachowała się z kolei kamienna konstrukcja ambony (minbar) z czasów tureckich. Chocim - https://pl.wikipedia.org/wiki/Chocim Chocim (ukr. Хотин, Chotyn, rum. Hotin) – miasto w południowo-zachodniej części Ukrainy (Besarabia), w obwodzie czerniowieckim, stolica rejonu nad Dniestrem. Ma 11,2 tys. mieszkańców (2001).Od X do XIII wieku należał do księstw ruskich, od XIV wieku w różnych okresach do Mołdawii, Turcji i Polski. W roku 1572 pod Chocimiem bronili się przed Turkami Marcin Dobrosołowski oraz Mikołaj Mielecki. W XVII–XVIII wieku turecka twierdza graniczna. Miejsce dwóch wielkich bitew wojsk Rzeczypospolitej z Turkami w 1621 r. i 1673 r. W 1812 r. włączony do Rosji, od 1918 r. w Rumunii. W latach 1940–1991 wraz z północną Bukowiną w granicach Ukraińskiej SSR, z wyjątkiem lat 1941–1944, kiedy był ponownie włączony do Rumunii. Od 1991 r. należy do Ukrainy. Zamek w Chocimiu - https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Chocimiu - (ukr. Хотинська фортеця, tur. Hotin Kalesi) – budowla obronna w Chocimiu, na Ukrainie, usytuowana na wysokim, skalistym brzegu Dniestru[1] w obwodzie czerniowieckim. Budowa zamku rozpoczęła się w roku 1325, a prace nad nią trwały do 1380 roku. W roku 2007 budowla została zaliczona do "siedmiu cudów Ukrainy". 2) Wierzejski, Stefan (lekarz) – ur. Siedlce w 190 1 r. +Katyń. Stara rodzina siedlecka, ojciec Stefana był sędzią. Stefan był ożeniony z siostrą Marii Wajszczukowej, zd. Bieguńskiej, żony doktora Edmunda Wajszczuka. Poniżej - fragment opracowania przesłanego przez uczniów z Gimnazjów w Siedlcach na konkurs IPN – 2016r. pt: „Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy” http://pamiec.pl/pa/edukacja/konkursy/ogolnopolskie/sprzaczki-i-guziki-z-or Wierzejscy z Siedlec – https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/wierzejscy.htm Ogrody Wspomnień – Katyń - http://www.ogrodywspomnien.pl/index/showd/39265 Por. rez. Stefan WIERZEJSKI syn Karola i Antoniny z Wolskich, ur. 2 IX 1901 w Siedlcach. W 1920 żołnierz w 22 pp. Absolwent Wydziału Lekarskiego UW (1928) i SPRSan. w Warszawie (1929). Lekarz Ubezpieczalni Społecznej na Kole w Warszawie. Specjalizował się we ftyzjatrii. Ppor. mianowany ze starsz. 1 I 1933, por. 1 I 1937. Przydzielony do kadry 1 szp. okr., bdd. Źródło: http://www.katedrapolowa.pl; . CAW, AP 1529, 13369; MiD WIH, L.W. 022/1 z 9 IV 1940; AM 1359. http://www.katedrapolowa.pl/lista_awansowanych.php Pośmiertnie mianowany na stopień kapitana. Lista osób zamordowanych w Katyniu, Miednoje i w Charkowie mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie, odczytana w trakcie uroczystych obchodów w dniach 9 -10 listopada 2007 r. 3) Skolimowski, Mieczysław (M035), ur. Siedlce w 1903, (obóz – Kozielsk) +Katyń. https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M033salomea.htm https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M035mieczyslaw/karta.htm https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/skolimowscy/galeria.htm#M035 Inna osoba z rodzin spokrewnionych, Marta Ojdana (M120) dostarczyła dodatkowych informacji na temat naszego wspólnego kuzyna - Mieczysława Skolimowskiego https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M120marta.htm „Mieczysław Skolimowski, czwarty syn Józefa i Salomei Skolimowskich (M033) urodził się 19 grudnia 1903 r. w Siedlcach. Po ukończeniu szkoły średniej wyjechał do Warszawy, gdzie mieszkał przy ul. Świętokrzyskiej 28. Studiował rybołówstwo na SGGW i pracował jako urzędnik w Ministerstwie Spraw Wojskowych. (...) Po wybuchu II wojny światowej zaciągnął się do wojska, gdzie służył w 22 pułku piechoty w stopniu podporucznika. We wrześniu 1939 r., podobnie jak 200 tys. polskich żołnierzy dostał się do niewoli radzieckiej i został osadzony w obozie w Kozielsku. W kwietniu 1940 r. został rozstrzelany przez NKWD w Katyniu. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu w Siedlcach.” 4) Radoniewicz, Julian Jan (M091) – ur. Żmigród Nowy w 1895r., (obóz – Łuck?, Ostaszkow?, Kozielsk) +KATYŃ/TWER?, Miednoje? https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M077franciszek.htm https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M091julian/galeria.htm Od 1916 r. służył w Legionach Józefa Piłsudskiego. Za swoją postawę został odznaczony Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Za udział i męstwo w wojnie polsko-bolszewickiej otrzymał krzyż "Na Polu Chwały" oraz medal "Polska Swojemu Obrońcy". Po zakończeniu wojny w 1921 r., pełnił funkcję dowódcy baonu ckm w 22 Pułku Piechoty w Siedlcach. Podczas przewrotu majowego brał udział w toczących się walkach po stronie J. Piłsudskiego i został wówczas ranny. W okresie 1929-1930 odbył kurs oficerski, po którym nadal służył w baonie ckm w Siedlcach w stopniu kapitana. W 1931 r. przeniesiony zostaje do służby w Korpusie Ochrony Pogranicza w Wołożynie, a potem w Poświlu, w woj. wileńskim. W 1935 r. podjął pracę w Policji Państwowej. Po ukończeniu specjalnego kursu dla oficerów, 1 sierpnia 1936 r. zostaje mianowany nadkomisarzem i obejmuje stanowisko komendanta powiatowego w Ostrowi Mazowieckiej. Funkcję tę pełni do lutego 1939 r. Rozkazem komendanta wojewódzkiego został przeniesiony do Lublina na stanowisko komendanta powiatowego, gdzie pracował do wybuchu wojny. 13 września 1939 r. ewakuuje się wraz z Komendą Powiatową Policji do Tarnopola. Rodzinę pozostawia w Lublinie. Do niewoli dostał się prawdopodobnie 17 września 1939 r. koło Łucka. Rodzina z Ostaszkowa otrzymała jedną kartę w styczniu 1940 r. 13 kwietnia 1940 r. wywieziono go z obozu do siedziby NKWD w Kalininie (Twerze) i tam zamordowano. Pogrzebany w zbiorowych mogiłach w Miednoje. Korpus Ochrony Pogranicza (KOP) Podświle/ Padsvillie; Wołożyn/Vałožyn, Białoruś https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/84/Podzial_wojewodztwa_wilenskiego_1937.png Księgi Cmentarne, wydane w 2000 r. przez Rade Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M091julian/M091julian.htm Nadkomis. PP Julian Jan RADONIEWICZ s. Jakuba i Marii z Majchów, ur. 8 X 1895 w Żmigrodzie Nowym. Absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Krakowie. Od 5 IX 1914 w 2 pp Legionów Polskich. W WP od 11 XI 1918 do 31 VII 1936. Służył w 4 pp Leg., 2 DP Leg., 22 pp, od 9 III 1931 baon KOP "Wołożyn", w 1934 baon KOP "Podświle", por. ze starszeństwem l VI 1919, kpt. - 1 I 1930. W l To odkomenderowany do KG PP. Ukończył specjalny kurs dla oficerów WP przechodzących do policji w Szkole Oficerów PP w Warszawie. Od 1936 do lutego l939 służbę pełnił jako Kmdt Pow. Ostrów Mazowiecka, od 3 II 1939 - i nadal we wrześniu 1939 - Kmdt Pow. Lublin. Nadkomis. mian. l VIII 1936. Odzn. KN, KW duukrotnie, ZKZ, SKZ, MPzaW, SMzaDSł., BMzaDSł. „w 1934 baon KOP "Podświle", por. ze starszeństwem l VI 1919, kpt. - 1 I 1930. W l To odkomenderowany do KG PP. Ukończył specjalny kurs dla oficerów WP przechodzących do policji w Szkole Oficerów PP w Warszawie. Od 1936 do lutego l939 służbę pełnił jako Kmdt Pow. Ostrów Mazowiecka, od 3 II 1939 - i nadal we wrześniu 1939 - Kmdt Pow. Lublin. Nadkomis. mian. l VIII 1936.” Nadkomisarz Policji Państwowej - od 9 III 1931 baon KOP "Wołożyn", https://pl.wikipedia.org/wiki/Batalion_KOP_%E2%80%9EWo%C5%82o%C5%BCyn%E2%80%9D; https://pl.wikipedia.org/wiki/Pu%C5%82k_KOP_%E2%80%9EWo%C5%82o%C5%BCyn%E2%80%9D „Wędrówki” Juliana Radoniewicza Historia KOP - http://www.emeryci-sg.org.pl/wp/historia-kop/ (...) Pod koniec roku 1937 KOP liczył 3 dowództwa brygad – „Grodno”, „Polesie” i „Podole”, 7 dowództw pułków – „Wilno”, „Głębokie”, „Wilejka”, „Wołożyn”, „Sarny”, „Zdołbundów” i „Snów”, 24 bataliony graniczne, 7 batalionów odwodowych, dyon kawalerii „Niewirków”, 19 szwadronów kawalerii, 6 kompanii saperów, dywizjon i dwie baterie artylerii lekkiej. W planie mobilizacyjnym jednostki KOP-u przewidziane były do zadań osłonowych lub też stanowić miały podstawę do formowania dywizji rezerwowych. W dniu 23 marca 1939 roku zmobilizowano i przerzucono na granicę południową w rejon Żywiec – Chabówka – Nowy Sącz, 4 bataliony odwodowe („Berezwecz”, „Żytyń”, „Snów”, „Snów I”. W tym samym dniu wydano rozkaz o organizacji w rejonie Wielunia (DOK IV) z ośmiu szwadronów kawalerii KOP („Druja”, „Łużki”, „Podświle”, „Budsław”, „Hancewicze”, „Rokitno”, „Żurno” i „Mizocz”) tzw. ćwiczebnego pułku kawalerii KOP w składzie 6 szwadronów liniowych (zlikwidowano szwadrony „Druja” i „Podświle”), szwadronu ckm, szwadronu gospodarczego, plutonu pionierów (z kompanii saperów KOP „Czortków”), łączności i ppanc. W tym samym czasie wzmocniono i przewieziono na zachód cztery kompanie saperów KOP („Wilejka” dla 8 DP, „Stołpce” dla 10 DP, „Stolin” dla 25 DP i „Hoszcza” dla Pomorskiej BK) (...) W kwietniu zmobilizowano i przewieziono w rejon Żywca dwa kolejne bataliony odwodowe („Wilejka” i „Wołożyn”). Wspomniany wyżej batalion graniczny KOP „Słobódka” wraz z baterią artylerii lekkiej „Kleck” został przesunięty do rejonu Augustowa. (...) Ponadto KOP wystawił na potrzeby frontu zachodniego: (...) 3 pp KOP w składzie trzech batalionów (dowództwo pułku wystawione przez Pułk KOP „Głębokie”, I batalion – baon KOP „Łuzki”, 2 batalion baon KOP „Poświle” i 3 batalion – baon KOP „Słobódka” przerzucony już w kwietniu 1939 roku w rejon Augustowa), (...) Batalion KOP "Podświle" – https://pl.wikipedia.org/wiki/Batalion_KOP_%E2%80%9EPod%C5%9Bwile%E2%80%9D Batalion KOP "Podświle" - pododdział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1924-1939.Jednostka sformowana została w IV kwartale 1924 r., w składzie 3 Brygady KOP, jako 7 Batalion Ochrony Pogranicza. Nazwa jednostki pochodzi od leżącej na północnej Wileńszczyźnie miejscowości Podświle, znajdującej się wówczas na obszarze województwa wileńskiego i będącej macierzystym garnizonem batalionu. W sierpniu 1939 Baon KOP "Podświle" wszedł jako I Batalion w skład sformowanego 3 Pułku Piechoty KOP. Do 13 września 1939 3 Pułk Piechoty KOP uczestniczył w walkach z wrogiem na Suwalszczyźnie. 13 września 1939 3 Pułkiem Piechoty KOP został przetransportowany na Wołyń w rejon Równe-Kostopol, gdzie uczestniczył w walkach z wojskami sowieckimi. Brał udział w walkach z sowietami 21-22 kwietnia 1939 w rejonie wsi Borowicze, a 23 września 1939 w rejonie wsi Radoszyn, gdzie po walce z przeważającymi siłami agresora sowieckiego 3 Pułk Piechoty KOP skapitulował. Po odejściu batalionu przeznaczonego dla 3 Pułk Piechoty KOP garnizon jednostki w Podświlu skadrował, wyposażył i doprowadził do stanu etatowego (poprzez wcielenie nowych rekrutów i rezerwistów) jednostkę na nowo od podstaw. Batalion wszedł w skład Pułku KOP "Głębokie" i po 17 września 1939 roku brał udział w obronie ówczesnej wschodniej granicy państwa przed radzieckim agresorem.
(…) W 1378 roku miasto zostało siedzibą nowej katolickiej diecezji podolskiej. (...) Rządy polskie ustabilizowały się w Kamieńcu od 1430 roku, gdy został ponownie przyłączony do Polski i zostały utrwalone w 1434 roku, gdy został stolicą nowo utworzonego województwa podolskiego (...) W związku z zagrożeniem tatarsko-tureckim miasto, od początków XVII wieku, określano jako urbs antemurale christianitatis (przedmurze chrześcijaństwa) oraz jako „Bramę do Polski”. (...)
Na mocy zawartego przez Michała Korybuta-Wiśniowieckiego traktatu w Buczaczu Kamieniec, wraz z Podolem i województwem bracławskim, należał w latach 1672–1699 do imperium osmańskiego jako czternasta w Europie prowincja – ejalet kamieniecki. (...) Po opuszczeniu Kamieńca rolę kluczowego punktu obrony tego regionu Rzeczypospolitej sprawowały zbudowane nieopodal, przy ujściu Zbrucza do Dniestru, z polecenia Sobieskiego Okopy Świętej Trójcy. (...) Pozostałością z czasów tureckich w Kamieńcu jest minaret przy katedrze śś. Piotra i Pawła. Po odzyskaniu miasta w 1699 roku, zgodnie z traktatem pokojowym, minaret z półksiężycem pozostawiono. Ustawiono na nim drewnianą figurę Matki Boskiej. (...) Katedra kamieniecka jest jedynym na świecie kościołem katolickim, przed którym stoi minaret. W kościele dominikanów zachowała się z kolei kamienna konstrukcja ambony (minbar) z czasów tureckich.
Chocim - https://pl.wikipedia.org/wiki/Chocim Chocim (ukr. Хотин, Chotyn, rum. Hotin) – miasto w południowo-zachodniej części Ukrainy (Besarabia), w obwodzie czerniowieckim, stolica rejonu nad Dniestrem. Ma 11,2 tys. mieszkańców (2001).Od X do XIII wieku należał do księstw ruskich, od XIV wieku w różnych okresach do Mołdawii, Turcji i Polski. W roku 1572 pod Chocimiem bronili się przed Turkami Marcin Dobrosołowski oraz Mikołaj Mielecki. W XVII–XVIII wieku turecka twierdza graniczna. Miejsce dwóch wielkich bitew wojsk Rzeczypospolitej z Turkami w 1621 r. i 1673 r. W 1812 r. włączony do Rosji, od 1918 r. w Rumunii. W latach 1940–1991 wraz z północną Bukowiną w granicach Ukraińskiej SSR, z wyjątkiem lat 1941–1944, kiedy był ponownie włączony do Rumunii. Od 1991 r. należy do Ukrainy.
Zamek w Chocimiu - https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Chocimiu - (ukr. Хотинська фортеця, tur. Hotin Kalesi) – budowla obronna w Chocimiu, na Ukrainie, usytuowana na wysokim, skalistym brzegu Dniestru[1] w obwodzie czerniowieckim. Budowa zamku rozpoczęła się w roku 1325, a prace nad nią trwały do 1380 roku. W roku 2007 budowla została zaliczona do "siedmiu cudów Ukrainy".
2) Wierzejski, Stefan (lekarz) – ur. Siedlce w 190 1 r. +Katyń.
Stara rodzina siedlecka, ojciec Stefana był sędzią. Stefan był ożeniony z siostrą Marii Wajszczukowej, zd. Bieguńskiej, żony doktora Edmunda Wajszczuka. Poniżej - fragment opracowania przesłanego przez uczniów z Gimnazjów w Siedlcach na konkurs IPN – 2016r. pt: „Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy” http://pamiec.pl/pa/edukacja/konkursy/ogolnopolskie/sprzaczki-i-guziki-z-or
Wierzejscy z Siedlec – https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/wierzejscy.htm
Ogrody Wspomnień – Katyń - http://www.ogrodywspomnien.pl/index/showd/39265
Por. rez. Stefan WIERZEJSKI syn Karola i Antoniny z Wolskich, ur. 2 IX 1901 w Siedlcach. W 1920 żołnierz w 22 pp. Absolwent Wydziału Lekarskiego UW (1928) i SPRSan. w Warszawie (1929). Lekarz Ubezpieczalni Społecznej na Kole w Warszawie. Specjalizował się we ftyzjatrii. Ppor. mianowany ze starsz. 1 I 1933, por. 1 I 1937. Przydzielony do kadry 1 szp. okr., bdd. Źródło: http://www.katedrapolowa.pl; . CAW, AP 1529, 13369; MiD WIH, L.W. 022/1 z 9 IV 1940; AM 1359. http://www.katedrapolowa.pl/lista_awansowanych.php
Pośmiertnie mianowany na stopień kapitana. Lista osób zamordowanych w Katyniu, Miednoje i w Charkowie mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie, odczytana w trakcie uroczystych obchodów w dniach 9 -10 listopada 2007 r.
3) Skolimowski, Mieczysław (M035), ur. Siedlce w 1903, (obóz – Kozielsk) +Katyń.
https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M033salomea.htm https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M035mieczyslaw/karta.htm https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/skolimowscy/galeria.htm#M035
Inna osoba z rodzin spokrewnionych, Marta Ojdana (M120) dostarczyła dodatkowych informacji na temat naszego wspólnego kuzyna - Mieczysława Skolimowskiego https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M120marta.htm
„Mieczysław Skolimowski, czwarty syn Józefa i Salomei Skolimowskich (M033) urodził się 19 grudnia 1903 r. w Siedlcach. Po ukończeniu szkoły średniej wyjechał do Warszawy, gdzie mieszkał przy ul. Świętokrzyskiej 28. Studiował rybołówstwo na SGGW i pracował jako urzędnik w Ministerstwie Spraw Wojskowych. (...)
Po wybuchu II wojny światowej zaciągnął się do wojska, gdzie służył w 22 pułku piechoty w stopniu podporucznika. We wrześniu 1939 r., podobnie jak 200 tys. polskich żołnierzy dostał się do niewoli radzieckiej i został osadzony w obozie w Kozielsku. W kwietniu 1940 r. został rozstrzelany przez NKWD w Katyniu. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu w Siedlcach.”
4) Radoniewicz, Julian Jan (M091) – ur. Żmigród Nowy w 1895r., (obóz – Łuck?, Ostaszkow?, Kozielsk) +KATYŃ/TWER?, Miednoje? https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M077franciszek.htm
https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M091julian/galeria.htm
Od 1916 r. służył w Legionach Józefa Piłsudskiego. Za swoją postawę został odznaczony Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Za udział i męstwo w wojnie polsko-bolszewickiej otrzymał krzyż "Na Polu Chwały" oraz medal "Polska Swojemu Obrońcy". Po zakończeniu wojny w 1921 r., pełnił funkcję dowódcy baonu ckm w 22 Pułku Piechoty w Siedlcach. Podczas przewrotu majowego brał udział w toczących się walkach po stronie J. Piłsudskiego i został wówczas ranny.
W okresie 1929-1930 odbył kurs oficerski, po którym nadal służył w baonie ckm w Siedlcach w stopniu kapitana. W 1931 r. przeniesiony zostaje do służby w Korpusie Ochrony Pogranicza w Wołożynie, a potem w Poświlu, w woj. wileńskim. W 1935 r. podjął pracę w Policji Państwowej. Po ukończeniu specjalnego kursu dla oficerów, 1 sierpnia 1936 r. zostaje mianowany nadkomisarzem i obejmuje stanowisko komendanta powiatowego w Ostrowi Mazowieckiej. Funkcję tę pełni do lutego 1939 r. Rozkazem komendanta wojewódzkiego został przeniesiony do Lublina na stanowisko komendanta powiatowego, gdzie pracował do wybuchu wojny. 13 września 1939 r. ewakuuje się wraz z Komendą Powiatową Policji do Tarnopola. Rodzinę pozostawia w Lublinie.
Do niewoli dostał się prawdopodobnie 17 września 1939 r. koło Łucka. Rodzina z Ostaszkowa otrzymała jedną kartę w styczniu 1940 r. 13 kwietnia 1940 r. wywieziono go z obozu do siedziby NKWD w Kalininie (Twerze) i tam zamordowano. Pogrzebany w zbiorowych mogiłach w Miednoje.
Korpus Ochrony Pogranicza (KOP) Podświle/ Padsvillie; Wołożyn/Vałožyn, Białoruś
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/84/Podzial_wojewodztwa_wilenskiego_1937.png
Księgi Cmentarne, wydane w 2000 r. przez Rade Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa - https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/tekst/M091julian/M091julian.htm
Nadkomis. PP Julian Jan RADONIEWICZ s. Jakuba i Marii z Majchów, ur. 8 X 1895 w Żmigrodzie Nowym. Absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Krakowie. Od 5 IX 1914 w 2 pp Legionów Polskich. W WP od 11 XI 1918 do 31 VII 1936. Służył w 4 pp Leg., 2 DP Leg., 22 pp, od 9 III 1931 baon KOP "Wołożyn", w 1934 baon KOP "Podświle", por. ze starszeństwem l VI 1919, kpt. - 1 I 1930. W l To odkomenderowany do KG PP. Ukończył specjalny kurs dla oficerów WP przechodzących do policji w Szkole Oficerów PP w Warszawie. Od 1936 do lutego l939 służbę pełnił jako Kmdt Pow. Ostrów Mazowiecka, od 3 II 1939 - i nadal we wrześniu 1939 - Kmdt Pow. Lublin. Nadkomis. mian. l VIII 1936. Odzn. KN, KW duukrotnie, ZKZ, SKZ, MPzaW, SMzaDSł., BMzaDSł.
„w 1934 baon KOP "Podświle", por. ze starszeństwem l VI 1919, kpt. - 1 I 1930. W l To odkomenderowany do KG PP. Ukończył specjalny kurs dla oficerów WP przechodzących do policji w Szkole Oficerów PP w Warszawie. Od 1936 do lutego l939 służbę pełnił jako Kmdt Pow. Ostrów Mazowiecka, od 3 II 1939 - i nadal we wrześniu 1939 - Kmdt Pow. Lublin. Nadkomis. mian. l VIII 1936.”
Nadkomisarz Policji Państwowej - od 9 III 1931 baon KOP "Wołożyn", https://pl.wikipedia.org/wiki/Batalion_KOP_%E2%80%9EWo%C5%82o%C5%BCyn%E2%80%9D; https://pl.wikipedia.org/wiki/Pu%C5%82k_KOP_%E2%80%9EWo%C5%82o%C5%BCyn%E2%80%9D
„Wędrówki” Juliana Radoniewicza
Historia KOP - http://www.emeryci-sg.org.pl/wp/historia-kop/
(...) Pod koniec roku 1937 KOP liczył 3 dowództwa brygad – „Grodno”, „Polesie” i „Podole”, 7 dowództw pułków – „Wilno”, „Głębokie”, „Wilejka”, „Wołożyn”, „Sarny”, „Zdołbundów” i „Snów”, 24 bataliony graniczne, 7 batalionów odwodowych, dyon kawalerii „Niewirków”, 19 szwadronów kawalerii, 6 kompanii saperów, dywizjon i dwie baterie artylerii lekkiej.
W planie mobilizacyjnym jednostki KOP-u przewidziane były do zadań osłonowych lub też stanowić miały podstawę do formowania dywizji rezerwowych. W dniu 23 marca 1939 roku zmobilizowano i przerzucono na granicę południową w rejon Żywiec – Chabówka – Nowy Sącz, 4 bataliony odwodowe („Berezwecz”, „Żytyń”, „Snów”, „Snów I”.
W tym samym dniu wydano rozkaz o organizacji w rejonie Wielunia (DOK IV) z ośmiu szwadronów kawalerii KOP („Druja”, „Łużki”, „Podświle”, „Budsław”, „Hancewicze”, „Rokitno”, „Żurno” i „Mizocz”) tzw. ćwiczebnego pułku kawalerii KOP w składzie 6 szwadronów liniowych (zlikwidowano szwadrony „Druja” i „Podświle”), szwadronu ckm, szwadronu gospodarczego, plutonu pionierów (z kompanii saperów KOP „Czortków”), łączności i ppanc. W tym samym czasie wzmocniono i przewieziono na zachód cztery kompanie saperów KOP („Wilejka” dla 8 DP, „Stołpce” dla 10 DP, „Stolin” dla 25 DP i „Hoszcza” dla Pomorskiej BK)
(...) W kwietniu zmobilizowano i przewieziono w rejon Żywca dwa kolejne bataliony odwodowe („Wilejka” i „Wołożyn”). Wspomniany wyżej batalion graniczny KOP „Słobódka” wraz z baterią artylerii lekkiej „Kleck” został przesunięty do rejonu Augustowa. (...) Ponadto KOP wystawił na potrzeby frontu zachodniego: (...) 3 pp KOP w składzie trzech batalionów (dowództwo pułku wystawione przez Pułk KOP „Głębokie”, I batalion – baon KOP „Łuzki”, 2 batalion baon KOP „Poświle” i 3 batalion – baon KOP „Słobódka” przerzucony już w kwietniu 1939 roku w rejon Augustowa), (...)
Batalion KOP "Podświle" – https://pl.wikipedia.org/wiki/Batalion_KOP_%E2%80%9EPod%C5%9Bwile%E2%80%9D
Batalion KOP "Podświle" - pododdział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1924-1939.Jednostka sformowana została w IV kwartale 1924 r., w składzie 3 Brygady KOP, jako 7 Batalion Ochrony Pogranicza. Nazwa jednostki pochodzi od leżącej na północnej Wileńszczyźnie miejscowości Podświle, znajdującej się wówczas na obszarze województwa wileńskiego i będącej macierzystym garnizonem batalionu.
W sierpniu 1939 Baon KOP "Podświle" wszedł jako I Batalion w skład sformowanego 3 Pułku Piechoty KOP. Do 13 września 1939 3 Pułk Piechoty KOP uczestniczył w walkach z wrogiem na Suwalszczyźnie. 13 września 1939 3 Pułkiem Piechoty KOP został przetransportowany na Wołyń w rejon Równe-Kostopol, gdzie uczestniczył w walkach z wojskami sowieckimi. Brał udział w walkach z sowietami 21-22 kwietnia 1939 w rejonie wsi Borowicze, a 23 września 1939 w rejonie wsi Radoszyn, gdzie po walce z przeważającymi siłami agresora sowieckiego 3 Pułk Piechoty KOP skapitulował.
Po odejściu batalionu przeznaczonego dla 3 Pułk Piechoty KOP garnizon jednostki w Podświlu skadrował, wyposażył i doprowadził do stanu etatowego (poprzez wcielenie nowych rekrutów i rezerwistów) jednostkę na nowo od podstaw. Batalion wszedł w skład Pułku KOP "Głębokie" i po 17 września 1939 roku brał udział w obronie ówczesnej wschodniej granicy państwa przed radzieckim agresorem.
Policjanci w służbie historii https://policjanciwhistorii.ipn.gov.pl/pol/form/r48189693676629,Ewelina-Mastaj.html
5) Leman Bolesław (M101) – ur. w 1892 roku w Siedlcach – lekarz. (Oboz Starobielsk) + CHARKOW https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M077franciszek.htm#M101 Wołyński Dziennik Wojewódzki - http://pbc.biaman.pl/Content/9457/Syg.%20Wo%C5%82y%C5%84ski%20Dziennik%20Wojew%C3%B3dzki%201928%20%20nr%208%20%2031%20%20%20%20lipca%20..pdf Okupacja Sowiecka na południowym Podlasiu By Marta Sawczuk, Wydawnictwo Naukowe FREL, Warszawa 2016 https://books.google.com/books https://www.ibuk.pl/fiszka/156412/okupacja-sowiecka-na-poludniowym-podlasiu.html str. 46 str. 56 str. 56 http://www.ksiegarnia.frel.pl/Okupacja-Sowiecka-na-poludniowym-Podlasiu_Sawczuk_2016 Apel w dębowej alei - https://www.miedzyrzec.info/artykuly/apel-w-debowej-alei/ 20 września 2018 12:01:04 | autor: redakcja 17 września młodzież ze szkół miasta i gminy Międzyrzec wzięła udział w uroczystym apelu dedykowanym mieszkańcom ziemi międzyrzeckiej pomordowanym w Katyniu, Miednoje i Charkowie. W Alei Katyńskiej odsłonięto upamiętniającą ich tablicę. Wśród wymienionych jest: „kpt Bolesław Leman, ur. w 1892 r. w Siedlcach, lekarz dermatolog, zamordowany w Charkowie” Lekarze pochowani na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie http://www.oil.org.pl/xml/nil/gazeta/numery/n2000/n200009/n20000915
5) Leman Bolesław (M101) – ur. w 1892 roku w Siedlcach – lekarz. (Oboz Starobielsk) + CHARKOW https://www.wajszczuk.pl/polski/drzewo/M077franciszek.htm#M101
Wołyński Dziennik Wojewódzki - http://pbc.biaman.pl/Content/9457/Syg.%20Wo%C5%82y%C5%84ski%20Dziennik%20Wojew%C3%B3dzki%201928%20%20nr%208%20%2031%20%20%20%20lipca%20..pdf
Okupacja Sowiecka na południowym Podlasiu By Marta Sawczuk, Wydawnictwo Naukowe FREL, Warszawa 2016 https://books.google.com/books https://www.ibuk.pl/fiszka/156412/okupacja-sowiecka-na-poludniowym-podlasiu.html
str. 46
str. 56
http://www.ksiegarnia.frel.pl/Okupacja-Sowiecka-na-poludniowym-Podlasiu_Sawczuk_2016
Apel w dębowej alei - https://www.miedzyrzec.info/artykuly/apel-w-debowej-alei/ 20 września 2018 12:01:04 | autor: redakcja 17 września młodzież ze szkół miasta i gminy Międzyrzec wzięła udział w uroczystym apelu dedykowanym mieszkańcom ziemi międzyrzeckiej pomordowanym w Katyniu, Miednoje i Charkowie. W Alei Katyńskiej odsłonięto upamiętniającą ich tablicę. Wśród wymienionych jest: „kpt Bolesław Leman, ur. w 1892 r. w Siedlcach, lekarz dermatolog, zamordowany w Charkowie”
Lekarze pochowani na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie http://www.oil.org.pl/xml/nil/gazeta/numery/n2000/n200009/n20000915
141.
1723
Por. Bolesław LEMAN
10 VII 1892 Siedlce
lekarz
9 szp. okr.
9 Szpital Okręgowy - https://pl.wikipedia.org/wiki/9_Szpital_Okr%C4%99gowy Zadaniem 9 Szpitala Okręgowego w Brześciu nad Bugiem było leczenie wojskowych i osób uprawnionych do leczenia wojskowego Okręgu Korpusu nr IX[1]. Szpital dysponował ambulatorium dentystycznym, chirurgicznym, okulistycznym, laryngologicznym oraz przychodnią ogólną dla chorych. Komendant szpitala posiadał uprawnienia dowódcy pułku[2]. Z dniem 1 października 1928 roku został zlikwidowany Szpital Wojskowy w Słonimiu przy jednoczesnym powiększeniu 9 Szpitala Okręgowego o 100 łóżek[3]. Z dniem 1 lipca 1931 roku minister spraw wojskowych wcielił Kadrę 9 Batalionu Sanitarnego w Brześciu, bez zmiany nazwy i zadań, do 9 Szpitala Okręgowego i jednocześnie zwiększył skład osobowy szpitala o skład osobowy kadry[4]. Gazeta Uniwrsytecka (Olsztyn) - 72. rocznica zbrodni katyńskiej - 03-04-2012 http://www.uwm.edu.pl/egu/news/7/czytaj/837/72-rocznica-zbrodni-katynskiej.html 3 kwietnia 2012 r. obchodzimy 72. rocznicę zbrodni katyńskiej. W Olsztynie, podobnie jak i w całym kraju odbędą się z tej okazji okolicznościowe uroczystości. (...) Zorganizowana eksterminacja jeńców polskich zaczęła się 3 kwietnia 1940 r. i trwała sześć tygodni. Według dotychczasowych ustaleń pod osłoną nocy w piwnicach siedziby Zarządu NKWD w (1) Kalininie (Twerze) strzałem w tył głowy zamordowano 6311 jeńców z obozu specjalnego w Ostaszkowie. Z kolei w (2) Charkowie w miejscowym więzieniu wewnętrznym w ten sam sposób zamordowano 3820 jeńców z obozu specjalnego w Starobielsku, natomiast w (3) Katyniu i (4) Smoleńsku - 4421 jeńców z obozu specjalnego w Kozielsku, gdzie przetrzymywano oficerów Wojska Polskiego. Oprócz Katynia ofiary sowieckiej zbrodni pogrzebano w Piatichatkach na przedmieściach Charkowa, Miednoje koło Tweru, Bykowni na Ukrainie oraz prawdopodobnie w Kuropatach na Białorusi. (...) Warto przypomnieć, że z inicjatywy Senatu Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie 17 września 2009 r. ówczesny prezydent RP Lech Aleksander Kaczyński, w towarzystwie JM Rektora UWM prof. Józefa Górniewicza i prezydenta Olsztyna Piotra Grzymowicza, dokonał otwarcia Alei Ofiar Katyńskich biegnącej wzdłuż ciągu pieszego na Górce Kortowskiej. Aleję tworzy 27 dębów posadzonych ku czci pomordowanych przez funkcjonariuszy NKWD absolwentów wyższych uczelni związanych z Olsztynem, w tym także zasadzony osobiście przez Lecha Kaczyńskiego pamiątkowy „dąb prezydencki". Na obelisku z pamiątkową tablicą umieszczono 26 nazwisk: (miedzy innymi): Bolesław Leman, ur. 1892, s. Jana, lekarz medycyny, por. rez. WP, więziony w Starobielsku. Liczba miejsc, gdzie są pochowani Polacy, rośnie. https://www.rp.pl/artykul/347229-Liczba-miejsc--gdzie-sa-pochowani-Polacy--rosnie.html Przez lata symbolem bestialstwa NKWD był Katyń. Od 1989 r. na mapie polskiego męczeństwa pojawiają się nowe miejscowości: Charków, Miednoje, Twer, Bykownia. Ale wciąż wiele miejsc kaźni okrytych jest tajemnicą. *numer porządkowy na Drzewie Rodziny Wajszczuków – www.wajszczuk.pl
9 Szpital Okręgowy - https://pl.wikipedia.org/wiki/9_Szpital_Okr%C4%99gowy
Zadaniem 9 Szpitala Okręgowego w Brześciu nad Bugiem było leczenie wojskowych i osób uprawnionych do leczenia wojskowego Okręgu Korpusu nr IX[1]. Szpital dysponował ambulatorium dentystycznym, chirurgicznym, okulistycznym, laryngologicznym oraz przychodnią ogólną dla chorych. Komendant szpitala posiadał uprawnienia dowódcy pułku[2].
Z dniem 1 października 1928 roku został zlikwidowany Szpital Wojskowy w Słonimiu przy jednoczesnym powiększeniu 9 Szpitala Okręgowego o 100 łóżek[3].
Z dniem 1 lipca 1931 roku minister spraw wojskowych wcielił Kadrę 9 Batalionu Sanitarnego w Brześciu, bez zmiany nazwy i zadań, do 9 Szpitala Okręgowego i jednocześnie zwiększył skład osobowy szpitala o skład osobowy kadry[4].
Gazeta Uniwrsytecka (Olsztyn) - 72. rocznica zbrodni katyńskiej - 03-04-2012 http://www.uwm.edu.pl/egu/news/7/czytaj/837/72-rocznica-zbrodni-katynskiej.html
3 kwietnia 2012 r. obchodzimy 72. rocznicę zbrodni katyńskiej. W Olsztynie, podobnie jak i w całym kraju odbędą się z tej okazji okolicznościowe uroczystości.
(...) Zorganizowana eksterminacja jeńców polskich zaczęła się 3 kwietnia 1940 r. i trwała sześć tygodni. Według dotychczasowych ustaleń pod osłoną nocy w piwnicach siedziby Zarządu NKWD w (1) Kalininie (Twerze) strzałem w tył głowy zamordowano 6311 jeńców z obozu specjalnego w Ostaszkowie. Z kolei w (2) Charkowie w miejscowym więzieniu wewnętrznym w ten sam sposób zamordowano 3820 jeńców z obozu specjalnego w Starobielsku, natomiast w (3) Katyniu i (4) Smoleńsku - 4421 jeńców z obozu specjalnego w Kozielsku, gdzie przetrzymywano oficerów Wojska Polskiego. Oprócz Katynia ofiary sowieckiej zbrodni pogrzebano w Piatichatkach na przedmieściach Charkowa, Miednoje koło Tweru, Bykowni na Ukrainie oraz prawdopodobnie w Kuropatach na Białorusi. (...)
Warto przypomnieć, że z inicjatywy Senatu Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie 17 września 2009 r. ówczesny prezydent RP Lech Aleksander Kaczyński, w towarzystwie JM Rektora UWM prof. Józefa Górniewicza i prezydenta Olsztyna Piotra Grzymowicza, dokonał otwarcia Alei Ofiar Katyńskich biegnącej wzdłuż ciągu pieszego na Górce Kortowskiej. Aleję tworzy 27 dębów posadzonych ku czci pomordowanych przez funkcjonariuszy NKWD absolwentów wyższych uczelni związanych z Olsztynem, w tym także zasadzony osobiście przez Lecha Kaczyńskiego pamiątkowy „dąb prezydencki". Na obelisku z pamiątkową tablicą umieszczono 26 nazwisk: (miedzy innymi): Bolesław Leman, ur. 1892, s. Jana, lekarz medycyny, por. rez. WP, więziony w Starobielsku. Liczba miejsc, gdzie są pochowani Polacy, rośnie. https://www.rp.pl/artykul/347229-Liczba-miejsc--gdzie-sa-pochowani-Polacy--rosnie.html
Przez lata symbolem bestialstwa NKWD był Katyń. Od 1989 r. na mapie polskiego męczeństwa pojawiają się nowe miejscowości: Charków, Miednoje, Twer, Bykownia. Ale wciąż wiele miejsc kaźni okrytych jest tajemnicą.
*numer porządkowy na Drzewie Rodziny Wajszczuków – www.wajszczuk.pl
Przygotowali: Waldemar J Wajszczuk & Paweł Stefaniuk 2023e-mail: drzewo.rodziny.wajszczuk@gmail.com
19-03-2023
26-12-2018
